Kapitulli 4: Katër karakteristikat e Shkrimit: (1) Autoriteti

Nga e dimë që Bibla është Fjala e Perëndisë?

Në kapitullin e mëparshëm, kishim për qëllim të përcaktonim se cilat materiale të shkruara i takojnë Biblës dhe cilat jo, por tani që kemi përcaktuar se çfarë është Bibla, hapi ynë i radhës është të shtrojmë pyetjen se si është ajo. Çfarë na mëson e tërë Bibla rreth vetvetes?

Mësimet kryesore të Biblës rreth vetes, mund të klasifikohen në katër karakteristika (nganjëherë të quajtura me termin atribute): (1) autoriteti i Shkrimit; (2) qartësia e Shkrimit; (3) domosdoshmëria e Shkrimit; dhe (4) mjaftueshmëria e Shkrimit.

Në lidhje me karakteristikën e parë, pjesa më e madhe e të krishterëve do ta pranonte që Bibla është autoriteti ynë në një farë mënyre, por në çfarë kuptimi ekzaktësisht pretendon Bibla se është autoriteti ynë? Gjithashtu, si mund të bindemi ne që pretendimi i Shkrimit për të qenë Fjala e Perëndisë është i vërtetë? Këto janë pyetjet të cilat marrin përgjigje në këtë kapitull.

SHPJEGIMI DHE BAZA E SHKRIMEVE

Autoriteti i Shkrimeve do të thotë që të gjitha fjalët e Shkrimit, janë fjalët e Perëndisë, në një mënyrë të atillë saqë të mos i besosh apo të mos u bindesh fjalëve të Shkrimit, është të mos i besosh apo të mos i bindesh Perëndisë.

Ky përkufizim mundet që tani të shqyrtohet në pjesë-pjesë.

A. Të tëra Fjalët në Shkrim janë Fjalët e Perëndisë

1. Kjo është ajo që Bibla pretendon për vetveten. Në Bibël, ka shpesh deklarata sipas të cilave, të tëra fjalët e Shkrimit janë fjalët e Perëndisë (gjithashtu fjalë që u shkruan nga njerëzit).^[42]1 Në Besëlidhjen e Vjetër, kjo vërehet shpesh herë në frazën hyrëse: “Kështu thotë ZOTI,” e cila shfaqet me qindra herë. Në botën e Besëlidhjes së Vjetër, kjo frazë do të njihej si identike në formën e saj me frazën: “Kështu thotë mbreti ...” që zakonisht ishte hyrja e dekretit të një mbreti ndaj subjekteve të tij, një dekret ky i cili nuk mund të refuzohej apo diskutohej, por ndaj të cilit kërkohej thjesht bindje.^[43]2 Kështu, kur profetët thonë: “Kështu thotë Zoti,” ata kësisoj po pretendojnë të jenë kasnecë të dërguar nga Mbreti sovran i Izraelit, specifikisht, Perëndia Vetë, dhe ata po pretendojnë që fjalët e tyre janë fjalët tërësisht autoritare të Perëndisë. Kur një profet foli në këtë mënyrë në emrin e Perëndisë, çdo fjalë që ai foli, duhej të vinte nga Perëndia, ose përndryshe ai do ishte një profet i rremë (kr. Num. 22:38; L. i P. 18:18–20; Jer. 1:9; 14:14; 23:16–22; 29:31–32; Ezek. 2:7; 13:1–16).

Për më tepër, për Perëndinë thuhet shpesh se flet “përmes” profetit (1 Mbret. 14:18; 16:12, 34; 2 Mbret. 9:36; 14:25; Jer. 37:2; Zak. 7:7, 12). Kështu, atë që profeti e thotë në emrin e Perëndisë, është ajo që po thotë Perëndia Vetë (1 Mbret. 13:26 me v. 21; 1 Mbret. 21:19 me 2 Mbret. 9:25–26; Hag. 1:12; kr. 1 Sam. 15:3, 18). Në këto raste, si dhe në të tjera të Besëlidhjes së Vjetër, fjalëve që profetët folën mundet që t’u referohesh njëlloj si fjalë që Perëndia Vetë i foli. Kështu, të mos i besosh apo të mos i bindesh ndonjë gjëje që profeti thotë, do të thotë të mos i besosh apo të mos i bindesh Perëndisë Vetë (L. i P. 18:19; 1 Sam. 10:8; 13:13–14; 15:3, 19, 23; 1 Mbret. 20:35, 36).

Këto vargje sigurisht që nuk pretendojnë që të gjitha fjalët e Besëlidhjes së Vjetër janë fjalët e Perëndisë, sepse vetë këto vargje i referohen vetëm seksioneve specifike të fjalëve të folura apo të shkruara në Besëlidhjen e Vjetër. Por, forca e të tëra këtyre pasazheve bashkë, përfshi këtu me qindra pasazhe të cilat fillojnë me: “Kështu thotë Zoti,” është që të demonstrojnë që përbrenda Besëlidhjes së Vjetër, ne kemi dokumente të shkruar të fjalëve që na janë thënë se janë fjalë të Perëndisë Vetë. Këto fjalë, kur merren të shkruara, shikohet se përbëjnë pjesë të mëdha të Besëlidhjes së Vjetër.

Në Besëlidhjen e Re, ka një sërë pasazhesh që tregojnë se të gjitha shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër, mendohen si fjalë të Perëndisë. “2 Timoteut” 3:16 thotë: “I gjithë Shkrimi është i frymëzuar nga Perëndia dhe i dobishëm për mësim, bindje, ndreqje dhe për edukim në drejtësi”.^[44]3 Këtu “Shkrimi” (γραφή, G1210) duhet t’i referohet Shkrimeve të shkruara të Besëlidhjes së Vjetër, sepse atyre u referohet fjala γραφή në secilën prej pesëdhjetenjë shfaqjeve të saj në Besëlidhjen e Re.^[45]4 Për më tepër, “shkrimet e shenjta” të Besëlidhjes së Vjetër, janë ato të cilave Pali^[46]5 u është referuar në vargun 15.

Pali këtu pohon se të gjitha shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër, janë θεόπνευστος (G2535) “të frymëzuara nga Perëndia.” Përderisa janë shkrimet ato që thuhet se janë të “frymëzuara,” ky frymëzim duhet kuptuar si një metaforë për aktin e të folurit të fjalëve të Shkrimit. Kësisoj, ky varg deklaron në një formë të shkurtuar atë që ishte evidente në shumë pasazhe të Besëlidhjes së Vjetër: shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër, janë konsideruar Fjalë e Perëndisë në formë të shkruar, sepse çdo fjalë të Besëlidhjes së Vjetër, Perëndia është Ai që e foli (e që ende e flet) atë, paçka se Perëndia përdori njerëz të autorizuar për t’i shkruar këto fjalë.^[47]6

Një tregues i ngjashëm i natyrës së të tëra shkrimeve të Besëlidhjes së Vjetër si fjalët e Perëndisë, gjendet tek “2 Pjetrit” 1:21. Duke folur për profecitë e Shkrimit (v. 20), që do të thotë të paktën Shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër ndaj të cilave Pjetri i inkurajon lexuesit e tij që të kushtojnë vëmendje të kujdesshme (v. 19), Pjetri thotë se asnjë prej këtyre profecive nuk erdhi ndonjëherë “nga vullneti i njeriut,,” por që “njerëzit e shenjtë të Perëndisë kanë folur, të shtyrë nga Fryma e Shenjtë.” Pjetri nuk ka për qëllim të mohojë tërësisht vullnetin apo personalitetin njerëzor në shkrimin e Shkrimeve (ai thotë që njerëzit “kanë folur”), por më tepër ai është duke thënë se burimi më i lartë i çdo profecie nuk qe kurrë vendimi i një njeriu rreth asaj që ai donte të shkruante, por më shumë i veprimit të Frymës së Shenjtë në jetën e profetit, zbatuar në mënyrë të paspecifikuara këtu (apo, në fakt, gjetiu në Shkrim). Kjo nënkupton një besim që të tëra profecitë e Besëlidhjes së Vjetër (dhe kjo në dritën e vgj. 19–20, kjo me shumë mundësi përfshin të gjitha Shkrimet e shkruara të Besëlidhjes së Vjetër) janë folur “nga Perëndia”: d.m.th., ato janë fjalët e Perëndisë Vetë.

Shumë pasazhe të tjerë të Besëlidhjes së Re, flasin në mënyra të ngjashme rreth seksioneve të Besëlidhjes së Vjetër. Tek “Mateu” 1:22, fjalët e Isaisë tek “Isaia” 7:14 citohen si “ajo që u tha prej Zotit, me anë të profetit.” Tek “Mateu” 4:4 Jezusi i thotë djallit: “Njeriu nuk rron vetëm me bukë, por me çdo fjalë që del nga goja e Perëndisë.” Në kontekstin e citimeve të përsëritura prej Jezusit nga “Ligji i Përtërirë” si përgjigje ndaj çdo tundimi, fjalët të cilat dalin “nga goja e Perëndisë” janë Shkrimet e shkruara të Besëlidhjes së Vjetër.

Tek “Mateu” 19:5, fjalët e autorit të “Zanafilla” 2:24, të paatribuara ndaj Perëndisë në tregimin e “Zanafillës,” janë cituar nga Jezusi si fjalë që Perëndia “i tha.” Tek “Marku” 7:9–13, i njëjti pasazh i Besëlidhjes së Vjetër, mund të quhet në mënyrë të ndërkëmbyeshme “urdhëresa e Perëndisë,” apo ajo që “Moisiut tha,” apo “fjala e Perëndisë.” Tek “Veprat” 1:16, fjalët e “Psalmeve” 69 dhe 109 thuhet se janë fjalët të cilat “Fryma e Shenjtë e parafoli me anë të gojës së Davidit.” Kësisoj, fjalët e Shkrimit thuhet se janë folur nga Fryma e Shenjtë. Tek “Veprat” 2:16–17, duke cituar nga “ajo që ishte thënë nëpërmjet profetit Joel” tek “Joeli” 2:28–32, Pjetri shton “thotë Perëndia,” duke i atribuuar kësisoj Perëndisë fjalët të cilat janë shkruar nga Joeli, dhe duke deklaruar që është Perëndia në të tashmen Ai që po i thotë ato.

Mund të citohen edhe shumë pasazhe të tjera (shiko Luka 1:70; 24:25; Gjoni 5:45–47; Veprat 3:18, 21; 4:25; 13:47; 28:25; Rom. 1:2; 3:2; 9:17; 1 Kor. 9:8–10; Heb. 1:1–2, 6–7), por modeli i atribuimit ndaj Perëndisë të fjalëve të Shkrimit të Besëlidhjes së Vjetër, duhet të jetë shumë i qartë. Për më tepër, në disa vende të ndryshme thuhet se të gjitha fjalët e profetëve apo fjalët e Shkrimeve të Besëlidhjes së Vjetër, duhen besuar apo se ato janë prej Perëndisë (shiko Luka 24:25, 27, 44; Veprat 3:18; 24:14; Rom. 15:4).

Por nëse Pali nënkuptonte vetëm Shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër kur foli për “Shkrimin” tek “2 Timoteut” 3:16, si mundet atëherë që ky varg të gjejë zbatim edhe për shkrimet e Besëlidhjes së Re gjithashtu? A tregon ai ndonjë gjë rreth natyrës së Shkrimeve të Besëlidhjes së Re? Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje, ne duhet të kuptojmë që fjala në greqisht γραφή (G1210, “shkrim”) ishte një term teknik për shkruesit e Besëlidhjes së Re, dhe se ajo kishte një kuptim shumë të specializuar. Edhe pse është përdorur pesëdhjetenjë herë në Besëlidhjen e Vjetër, secili prej këtyre rasteve e përdor atë për t’iu referuar shkrimeve të Besëlidhjes së Vjetër, e jo ndonjë shkrimi tjetër apo fjalëve apo shkrimeve jashtë kanonit të Shkrimit. Kështu, gjithçka që i përkiste kësaj kategorie “shkrimi” kishte natyrën e të qenurit e “frymëzuar nga Perëndia”: fjalët e saj ishin fjalët e Perëndisë Vetë.

Por në dy vende në Besëlidhjen e Re, shikojmë se edhe shkrimet e Besëlidhjes së Re quhen “shkrime” së bashku me Shkrimet e Besëlidhjes së Vjetër. Siç kemi vërejtur në kapitullin 3, tek “2 Pjetrit” 3:16, Pjetri tregon jo vetëm një vetëdije për ekzistencën e letrave të shkruara nga Pali, por gjithashtu një gatishmëri të qartë për të klasifikuar “të tëra letrat [e Palit]” me “Shkrimet e tjera.” Ky është një tregues që qysh herët në historinë e kishës, të tëra letrat e Palit konsideroheshin fjalë të shkruara të Perëndisë në të njëjtin kuptim që ishin të atilla edhe tekstet e Besëlidhjes së Vjetër. Në mënyrë të ngjashme, tek “1 Timoteut” 5:18, Pali citon fjalët e Jezusit, ashtu sikurse ato gjenden tek “Luka” 10:7 dhe i quan ato “Shkrime.”^[48]7

Këto dy pasazhe, të marra së bashku tregojnë se gjatë kohës së shkrimit të dokumenteve të Besëlidhjes së Re, pati një vetëdijësim që kësaj kategorie të veçantë po i bëheshin shtesa shkrimesh të quajtura “Shkrime”, shkrime që kishin karakteristikën e të qenurit fjalët e Perëndisë Vetë. Kësisoj, sapo të kemi përcaktuar që një shkrim i Besëlidhjes së Re i takon kategorisë së veçantë “Shkrim,” atëherë e kemi saktë kur edhe atij Shkrimi i zbatojmë “2 Timoteun” 3:16 gjithashtu, dhe kur themi që Shkrimi ka gjithashtu karakteristikën që Pali i atribuon të “tërë Shkrimit”: është i “frymëzuar nga Perëndia,” dhe tërë fjalët e tij, janë fjalët e Perëndisë Vetë.

A ka prova të tjera që tregojnë se shkruesit e Besëlidhjes së Re i menduan Shkrimet e tyre personale (jo thjesht Besëlidhjen e Re) si fjalë të Perëndisë? Në disa raste, po. Tek “1 Korintasve” 14:37, Pali thotë: “Nëse dikush mendon se është profet, apo i përshpirtshëm, ai duhet ta pranojë se Ato që po ju shkruaj janë urdhërime të Zotit.” Pali këtu ka themeluar një sërë rregullash për adhurimin në kishën e Korintit, dhe ka deklaruar se ato kanë statusin e “urdhëresave të Zotit,” sepse fraza e përkthyer “Ato që po ju shkruaj” përmban një përemër lidhor në shumës në greqisht (ἅ) dhe përkthehet më fjalë për fjalë “gjërat që po ju shkruaj, janë një urdhëresë e Zotit.”

Një kundërshtim ndaj shikimit të fjalëve të shkruesve të Besëlidhjes së Re si fjalë të Perëndisë, nganjëherë nxirret prej “1 Korintasve” 7:12, ku Pali i dallon fjalët e tij nga fjalët e Zotit: “Por të tjerëve u them unë, jo Zoti...” Megjithëkëtë, një kuptim më i saktë i këtij pasazhi, përftohet nga vargjet 25 dhe 40. Në vargun 25 Pali thotë se nuk ka ndonjë urdhëresë nga Zoti për sa i takon të pamartuarve, por për këtë çështje do të japë mendimin e vet. Kjo duhet të nënkuptojë që ai nuk ishte në dijeni të ndonjë fjale tokësore të Jezusit për këtë temë dhe me shumë mundësi që gjithashtu ai nuk kishte marrë ndonjë zbulesë të mëpasshme për të nga Jezusi. Kjo është ndryshe nga situata në vargun 10 ku ai mundej që thjesht të përsëriste rreth përmbajtjes së mësimit tokësor të Jezusit, “që gruaja nuk duhet të ndahej nga i shoqi” dhe “që bashkëshorti nuk duhet të divorconte gruan e tij.” Kështu, vargu 12 duhet të nënkuptojë që Pali nuk ka të dokumentuar ndonjë mësim të Jezusit në kohën kur ishte në botë mbi temën e një besimtari/besimtareje të martuar me një bashkëshort/bashkëshorte jobesimtar/jobesimtare. Për rrjedhojë, Pali jep udhëzimet e tij: “Por të tjerëve u them unë, jo Zoti: në qoftë se një vëlla ka një grua jobesimtare dhe ajo do të banojë bashkë me të, të mos e lërë atë” (1 Kor. 7:12).

Për këtë arsye, është mbresëlënës fakti që Pali mund të vazhdojë në vargjet 12–15 duke thënë një sërë standardesh specifike etike për korintasit. Çfarë i dha atij të drejtën për të dhënë urdhëresa të tilla morale? Ai tha se foli si një person i cili kishte marrë “mëshirë nga Zoti për të qenë i besueshëm” (1 Kor. 7:25). Këtu ai duket se nënkupton që arsyetimet e tij të peshuara mirë, ishin të atilla që mund të viheshin në të njëjtin nivel autoritar me fjalët e Jezusit. Kështu, “1 Korintasve” 7:12, “Por të tjerëve u them unë, jo Zoti,” është një afirmim jashtëzakonisht i fortë i autoritetit të vetë Palit: nëse ai nuk kishte ndonjë fjalë prej Jezusit për t’i veshur një situate, ai do të përdorte thjesht fjalët e tij, sepse fjalët e tij kishin po aq autoritet sa edhe fjalët e Jezusit!

Tregues të një pikëpamjeje të ngjashme për shkrimet e Besëlidhjes së Re, gjendet tek “Gjoni” 14:26 dhe 16:13, ku Jezusi premtoi që Fryma e Shenjtë do t’u kujtonte dishepujve gjithçka që Ai kishte thënë, dhe do t’i udhëzonte ata në të gjithë të vërtetën. Kjo nënkupton një punë të veçantë mbikëqyrëse prej Frymës së Shenjtë, nëpërmjet të cilës, dishepujt do të ishin në gjendje që të kujtonin dhe dokumentonin pa gabime, gjithçka që Jezusi kishte thënë. Tregues të ngjashëm gjenden gjithashtu tek “2 Pjetrit” 3:2; “1 Korintasve” 2:13; “1 Thesalonikasve” 4:15; dhe “Zbulesa” 22:18–19.

2. Kur lexojmë Biblën, ne bindemi për deklaratat e saj sipas të cilave ajo është Fjala e Perëndisë. Tjetër gjë është të pohojmë që Bibla pretendon të jetë fjala e Perëndisë, e tjetër gjë të bindesh që këto deklarata janë të vërteta. Bindja jonë më e fortë që fjalët e Biblës janë fjalët e Perëndisë, vjen vetëm kur Fryma e Shenjtë flet në dhe përmes fjalëve të Biblës ndaj zemrës tonë dhe na jep një siguri të brendshme që këto janë fjalët e Krijuesit tonë që na drejtohen neve. Fill pasi Pali ka shpjeguar që e folura e tij apostolike përbëhet nga fjalë të mësuara nga Fryma e Shenjtë (1 Kor. 2:13), ai thotë: “Dhe njeriu natyror nuk i pranon ^[49]8 gjërat e Frymës së Perëndisë; sepse për të janë marrëzi dhe nuk mund t'i njohë; sepse ato hetohen frymërisht” (1 Kor. 2:14). Pa punën e Frymës së Perëndisë, njeriu nuk do t’i pranonte të vërtetat shpirtërore dhe në veçanti nuk do të marrë apo pranojë të vërtetat që fjalët e Shkrimit janë faktikisht fjalët e Perëndisë.

Por për ata tek të cilët Fryma e Perëndisë është duke punuar, ekziston një pranim që fjalët e Biblës janë fjalët e Perëndisë. Ky proces është ngushtësisht në analogji me atë të cilin ata që besonin tek Jezusi, e dinin që fjalët e Tij ishin të vërteta. Ai tha: “Delet e mia e dëgjojnë zërin tim, dhe unë i njoh dhe më ndjekin” (“Gjoni” 10:27). Ata të cilët janë delet e Krishtit, i dëgjojnë fjalët e Bariut të tyre të madh ndërkohë që lexojnë fjalët e Shkrimit, dhe ata janë të bindur që këto fjalë janë në fakt fjalët e Zotit të tyre.

Është e rëndësishme të mbajmë mend që kjo bindje që fjalët e Shkrimit janë fjalët e Perëndisë, nuk vjen e shkëputur prej fjalëve të Shkrimit apo si shtesë ndaj tyre. Nuk është a thua se Fryma e Shenjtë një ditë prej ditësh na pëshpërit në vesh: “A e shikon atë Biblën mbi tryezë? Dua të dish që fjalët e asaj Bible janë fjalët e Perëndisë.” Përkundrazi, ndërkohë që njerëzit lexojnë Shkrimin, ata dëgjojnë zërin e krijuesit të tyre që u flet me fjalët e Shkrimit dhe e kuptojnë që libri të cilin janë duke lexuar është ndryshe nga cilido libër tjetër, e që është me të vërtetë një libër i fjalëve të Perëndisë Vetë që u flet zemrave të tyre.

3. Provat e tjera janë të dobishme por jo bindëse përfundimisht. Seksioni i mëparshëm nuk ka për qëllim të mohojë vlefshmërinë e llojeve të tjera të argumenteve të cilat mund të përdoren për të mbështetur pretendimin që Bibla është fjalët e Perëndisë. Është e dobishme për ne që të mësojmë që Bibla është e saktë nga pikëpamja historike, që është në përputhje me vetveten së brendshmi, që përmban profeci që janë përmbushur me qindra vjet më vonë, që ka ndikuar rrjedhën e historisë së njerëzimit më shumë se cilido libër tjetër, që ka vazhduar të ndryshojë jetët e miliona individëve përgjatë gjithë historisë, dhe që përmes tij, njerëzit gjejnë shpëtim, që ka një bukuri madhështore dhe një thellësi të madhe mësimi të pakapshëm nga cilido libër tjetër, e që pretendon me qindra herë se është vetë fjala e Perëndisë. Të tërë këto argumente si dhe të tjerë, janë të dobishëm për ne dhe largojnë pengesat që mund të hasim në besimin tonë ndaj Shkrimit. Por, të tëra këto argumente të marra individualisht apo së bashku, nuk mund të jenë përfundimisht bindëse. Në deklaratën e besimit të Uestministerit të viteve 1643-1646, thuhet:

Ne mund të emocionohemi dhe shtyhemi nga dëshmia e kishës për një vlerësim të madh e me nderim ndaj Shkrimeve të Shenjta. Gjithashtu, natyra qiellore e lëndës, efikasiteti i doktrinës, madhështia e stilit, pajtueshmëria e të tëra pjesëve, kuadri i të tërës (që është t’ia japë të tërë lavdinë Perëndisë), zbulesën e plotë që bën për mënyrën e vetme të shpëtimit të njeriut, shkëlqyeshmëritë e tjera të pakrahasueshme, dhe e tërë përsosmëria e saj, janë argumente përmes të cilave Shkrimi e vërteton që është Fjala e Perëndisë. Megjithëkëtë bindja dhe siguria jonë e plotë e të vërtetës së pagabueshme dhe për rrjedhojë e autoritetit hyjnor, është nga puna e brendshme e Frymës së Shenjtë që dëshmon përmes Fjalës dhe me Fjalën në zemrat tona. (kap. 1, parag. 5)

4. Fjalët e Shkrimit janë vetë-vërtetuese. Kështu, fjalët e Shkrimit janë “vetë-vërtetuese.” Ato nuk mund të “provohen” të jenë fjalët e Perëndisë duke iu referuar ndonjë autoriteti më të lartë, sepse, nëse do të përdorej një referim ndaj ndonjë autoriteti më të lartë (le të themi, saktësia historike apo përputhshmëria logjike) për të vërtetuar që Bibla është Fjala e Perëndisë, atëherë Bibla vetë nuk do të ishte autoriteti ynë më i lartë apo absolut. Ajo do të ishte nën autoritetin e asaj gjëje të cilës ne i referohemi për ta vërtetuar atë si Fjalë të Perëndisë. Nëse ne në fund i drejtohemi arsyes apo logjikës njerëzore, apo saktësisë historike, të të vërtetës shkencore si autoriteti përmes të cilit Shkrimi del të jetë fjala e Perëndisë, atëherë ne kemi supozuar se ajo gjë të cilës i jemi drejtuar, ka një autorit me të lartë sesa fjalët e Perëndisë dhe se është më e vërtetë dhe më e besueshme se ajo Fjalë.

5. Kundërshtia: Ky është një argument vicioz. Dikush mund të kundërshtojë faktin se duke thënë se Shkrimi e vërteton vetë se është fjalët e Perëndisë, kjo është si të përdorësh një argument vicioz: ne besojmë se Shkrimi është Fjala e Perëndisë sepse ai vetë pretendon të jetë ashtu. Ne gjithashtu besojmë deklaratat e tij sepse Shkrimi është Fjala e Perëndisë. Dhe ne besojmë që ai është Fjala e Perëndisë sepse ai pretendon të jetë i atillë, e kështu me radhë.

Duhet pranuar që ky është vërtetë një lloj argumenti vicioz. Megjithëkëtë, kjo nuk e bën të pavlefshëm përdorimin e tij, sepse të tëra argumentet për një autoritet absolut, duhet që tek e fundit t’i drejtohen atij autoriteti vetë për vërtetim: përndryshe, autoriteti nuk do të ishte absolut, e as më i larti. Ky problem nuk është i pashoq për të krishterin i cili po argumenton për autoritetin e Biblës. Gjithkush, qoftë në mënyrë të nënkuptuar, qoftë haptas, përdor një soj argumenti vicioz kur mbron autoritetin apo besimin e tij më të lartë.

Paçka se këto argumente vicioze nuk janë bërë gjithnjë të thëna shkoqur dhe nganjëherë janë fshehur nën diskutime të gjata apo thjesht supozohen pa provë, argumente për një autoritet më të lartë në formën e tyre më bazë, marrin një drejtim të ngjashëm vicioz ndaj vetë atij autoriteti, siç tregojnë disa prej shembujve të mëposhtëm:

“Arsyeja ime është autoriteti im më i lartë pasi mua më duket e arsyeshme ta konsideroj atë të tillë.”

“Përputhshmëria logjike është autoriteti im më i lartë, sepse për mua është logjike që ta konsideroj atë të tillë.”

“Zbulimet e përftuara nga përvojat shqisore njerëzore, janë autoriteti më i lartë për zbulimin e asaj që është reale dhe asaj që s’është reale, sepse shqisat tona njerëzore, nuk kanë zbuluar kurrë ndonjë gjë tjetër: kësisoj, përvoja shqisore njerëzore më tregon që parimi i im është i vërtetë.”

“Unë e di se nuk mund të ketë autoritet që të jetë më i larti sepse unë nuk njoh ndonjë autoritet të këtillë të lartë.”

Në të tërë këta argumente rreth një standardi përfundimtar të të vërtetës, një autoritet absolut për çfarë të besosh, përfshihet një element vicioz.^[50]9

Si atëherë mund të zgjedhë një i krishterë, apo kushdo tjetër ndër pretendimet e ndryshme për sa i takon autoriteteve absolute. Në fund, vërtetësia e Biblës do ta tregojë që ajo është shumë më bindëse sesa librat e tjerë fetarë (si për shembull Libri i Mormonit apo Kur’ani), apo se cilido konstruksion intelektual i mendjes njerëzore (i tillë si logjika, arsyeja njerëzore, përjetimi shqisor, metodologjia shkencore, etj.). Do të jetë më bindëse për shkak se në përvojën aktuale të jetës, të tërë këta kandidatë të tjerë për autoritetin përfundimtar dalin të jenë të kontradiktorë në vetvete apo që përmbajnë mangësi skualifikuese, ndërkohë që Bibla do të shikohet se është në harmoni të plotë me gjithçka që dimë rreth botës që na rrethon, vetes tonë, si dhe rreth Perëndisë.

Bibla do ta tregojë veten se është bindëse në këtë mënyrë, d.m.th. nëse ne po mendojmë si duhet rreth natyrës së realitetit, perceptimit tonë të tij, si dhe ndaj vetes tonë, si dhe perceptimit tonë të Perëndisë. Problemi është se për shkak të mëkatit, perceptimi dhe analizimi ynë ndaj Perëndisë dhe krijimit, është i mangët. Mëkati në fund të fundit është i paarsyeshëm, dhe ai na bën të mendojmë në mënyrë të pasaktë rreth Perëndisë si dhe rreth krijimit. Kështu, në një botë pa mëkat, Bibla do ta përligjte bindshëm veten ndaj të tërë njerëzve si Fjala e Perëndisë. Por, për shkak se mëkati i shtrembëron perceptimet që njerëzit kanë për realitetin, ata nuk e shikojnë Shkrimin ashtu sikurse ai është në të vërtetë. Për këtë duhet puna e Frymës së Shenjtë që të mposhtë pasojat e mëkatit, e për të na bërë të aftë që të bindemi që Bibla është me të vërtetë Fjala e Perëndisë e që deklaratat që ajo bën për veten e saj, janë të vërteta.

Kështu, nga një anë tjetër, argumenti për Biblën si Fjala e Perëndisë si dhe si autoriteti ynë më i lartë, nuk është një argument tipik vicioz. Procesi i bindjes ndoshta ngjason më shumë me një spirale në të cilën njohuria gjithnjë e më e madhe rreth Shkrimit dhe kuptimi gjithnjë e më i saktë i Perëndisë dhe krijimit, kanë prirjen që të plotësojnë njëri tjetrin në një mënyrë të harmonishme, ku secili ka prirjen të konfirmojë saktësinë e tjetrit. Me këtë nuk po them që njohuria jonë rreth botës që na rrethon, shërben si një autoritet më i lartë sesa Shkrimi, por më tepër që një njohuri e tillë, nëse është një njohuri e saktë, vazhdon të japë siguri gjithnjë e më të madhe, si dhe të krijojë bindje gjithnjë e më të thella që Bibla është i vetmi autoritet përfundimtar, dhe që pretendime të tjera për epërsi si dhe pretendime të tjera konkurruese për autoritetin përfundimtar, janë të gënjeshtërta.

6. Kjo nuk nënkupton që diktimi prej Perëndisë ishte mënyra e vetme e komunikimit. E tërë pjesa paraprirëse e këtij kapitulli, ka treguar që të tëra fjalët e Biblës, janë fjalët e Perëndisë. Në këtë pikë është e nevojshme të bëhet një paralajmërim. Fakti që të tëra fjalët e Shkrimit janë fjalët e Perëndisë, nuk duhet të na shtyjë që të mendojmë se Perëndia ua diktoi çdo fjalë të Shkrimit autorëve njerëzorë.

Kur themi se të tëra fjalët e Biblës janë fjalët e Perëndisë, po flasim për rezultatin e procesit të ardhjes në ekzistencë të Shkrimit. Të ngresh pyetjen e diktimit, është njëlloj si të pyesësh për procesin që çoi tek rezultati i mënyrës përmes të cilës Perëndia veproi me qëllim për të siguruar rezultatet që ai kishte për qëllim të siguronte.^[51]10 Duhet theksuar që Bibla nuk flet vetëm për një lloj proces apo një mënyrë përmes të cilës Perëndia komunikoi me autorët biblikë atë që Ai donte që të thuhej. Faktikisht, ka tregues procesesh shumë të larmishme që Perëndia i përdori për të shkaktuar rezultatin e dëshiruar.

Disa raste të izoluara diktimi, përmenden në mënyrë të hollësishme në Shkrim. Kur apostulli Gjon pa Zotin e ringjallur në një vizon në ishullin e Patmosit, Jezusi i foli duke i thënë si vijon: “Engjëllit të kishës në Efes shkruaji...” (Zbu. 2:1); “Dhe engjëllit të kishës në Smirnë, shkruaji...” (Zbu. 2:8); “Dhe engjëllit të kishës në Pergam, shkruaji...” (Zbu. 2:12). Këto janë shembuj të qartë e të drejtpërdrejtë diktimi. Zoti i ringjallur i thotë Gjonit që të shkruajë, dhe Gjoni shkruan atë që dëgjon prej Jezusit.

Diçka e ngjashme me këtë proces shikohet me shumë mundësi me raste edhe tek profetët e Besëlidhjes së Vjetër. Lexojmë tek “Isaia” se: “Atëherë fjala e Zotit iu drejtua Isaias, duke thënë: «Shko dhe i thuaj Ezekias: Kështu thotë Zoti, Perëndia i Davidit, ati yt: E dëgjova lutjen tënde, i pashë lotët e tu; ja, do t'u shtoj pesëmbëdhjetë vjet ditëve të tua; do të të çliroj ty dhe këtë qytet nga duart e mbretit të Asirisë dhe do ta mbroj këtë qytet”’ (Isa. 38:4–6). Tabloja që na paraqitet në këtë tregim, është që Isaia dëgjoi (a me veshët fizikë apo me një mbresë të fortë të lënë në mendjen e tij, kjo është vështirë të thuhet) fjalët që Perëndia dëshironte që Ai t’i thoshte Ezekias, dhe Isaias, duke vepruar si lajmëtari i Perëndisë, pastaj i mori ato fjalë dhe i shqiptoi ato ashtu sikurse ishte udhëzuar.

Por në shumë seksione të tjera të Shkrimit, një diktim i tillë i drejtpërdrejtë nga Perëndia, padyshim që nuk është mënyra përmes të cilës fjalët e Shkrimit u bënë të vinin në ekzistencë. Autori i “Hebrenjve” thotë që Perëndia u foli etërve tanë nëpërmjet profetëve “Shumë herë dhe në shumë mënyra” (Heb. 1:1). Nga ana tjetër e spektrit, përkarshi diktimit, kemi për shembull hulumtimin e zakonshëm historik të Lukës me qëllim shkrimin e ungjillit të tij. Ai thotë:

Mbasi shumë veta ndërmorën për të renditur tregimin e ngjarjeve që ndodhën në mesin tonë, ashtu si na i përcollën ata që e panë me sytë e tyre që nga fillimi dhe u bënë shërbyes të fjalës, m'u duk e mirë edhe mua, pasi i hetova të gjitha gjërat me kujdes që nga fillimi, të t'i shkruaj sipas radhës, fort i nderuari Teofil....” (Luka 1:1–3)

Kjo është qartësisht jo një proces diktimi. Luka përdori procese të zakonshme të të folurit me dëshmitarë okularë dhe me mbledhjen e të dhënave historike, me qëllim që të mund të shkruante një tregim të saktë të jetës dhe mësimeve të Jezusit. Ai bëri një hulumtim të thellë, duke dëgjuar tregimet e shumë dëshmitarëve okularë, dhe duke i vlerësuar me kujdes provat që kishte. Ungjilli që ai shkroi thekson atë që ai mendoi se ishte e rëndësishme për t’u theksuar dhe pasqyron stilin e tij karakteristik të shkrimit.

Mes këtyre dy ekstremeve ku nga njëra anë është diktimi i qartë dhe i drejtpërdrejtë dhe nga ana tjetër një hulumtim i zakonshëm historik, kemi shumë tregues të mënyrave të ndryshme përmes të cilave Perëndia komunikoi me autorët njerëzorë të Shkrimit. Në disa raste, Shkrimi na jep shenja treguese të këtyre proceseve të ndryshme. Ai flet për ëndrra, vegime, dëgjimin e zërit të Zotit apo qëndrimin në këshillën e Zotit. Ai gjithashtu flet për njerëz të cilët ishin me Jezusin, që vëzhguan jetën e Tij si dhe dëgjuan mësimet e Tij. Këta ishin njerëz kujtesa e të cilëve për këto fjalë dhe vepra u bë tërësisht e saktë përmes veprimtarisë së Frymës së Shenjtë që ua kujtoi atyre këto gjëra (Gjoni 14:26). Megjithëkëtë, në shumë raste të tjera, mënyra e përdorur nga Perëndia për të bërë që fjalët e Shkrimit të ishin fjalët e Tij, thjesht nuk na është bërë e ditur. Me sa duket, shumë metoda të ndryshme janë përdorur, por nuk është e rëndësishme që ne të zbulojmë me saktësi se cilat ishin këto në secilin rast.

Në rastet kur personaliteti i zakonshëm njerëzor dhe stili i të shkruarit të autorit përfshihej në mënyrë të dukshme, siç duket në pjesën më të madhe të Shkrimit, gjithçka që ne mund të themi, është që mbikëqyrja dhe drejtimi nga provania e Perëndisë e jetës së secilit autor, ishte e atillë saqë personalitetet e tyre, e kaluara dhe përgatitja e tyre, aftësitë e tyre për të bërë vlerësimin e ngjarjeve në botën që i rrethonte, aksesi që kishin tek të dhënat historike, gjykimi i tyre për sa i takon saktësisë së informacionit, si dhe rrethanat e tyre individuale kur ata shkruan,^[52]11 ishin të tëra ekzaktësisht ajo që Perëndia dëshironte që ato të ishin, kështu që kur ata arritën në pikën e hedhjes së të zezës mbi të bardhë, fjalët ishin plotësisht fjalët e tyre, por gjithashtu plotësisht fjalët që Perëndia dëshironte që ata të shkruanin, fjalë të cilat Perëndia do t’i quante gjithashtu të Vetat.

B. Për rrjedhojë, të mos e besosh apo të mos i bindesh ndonjë fjale të Shkrimit, është të mos besosh e të mos i bindesh Perëndisë

Në seksionin e mëparshëm, është argumentuar që të gjitha fjalët e Shkrimit janë fjalët e Perëndisë. Për pasojë, të mos i besosh apo të mos i bindesh ndonjë fjale të Shkrimit, është të mos i besosh e të mos i bindesh Perëndisë Vetë. Kësisoj, Jezusi mund t’i qortojë dishepujt e Tij për mosbesim ndaj Shkrimeve të Besëlidhjes së Vjetër (Luka 24:25). Besimtarët duhet të mbajnë e t’u binden fjalëve të dishepujve (Gjoni 15:20: “Nëse kanë zbatuar fjalën time, do të zbatojnë edhe tuajën”). Të krishterët inkurajohen që të kujtojnë “urdhërimin e vetë Zotit dhe të Shpëtimtarit, të përçuar nga ne apostujt” (2 Pjetrit 3:2). Të mos u bindeshe shkrimeve të Palit, do të thoshte ta ekspozoje veten ndaj disiplinës kishtare, si për shembull shkishërimit (2 Thes. 3:14) si dhe ndëshkimit shpirtëror (2 Kor. 13:2–3), përfshi këtu ndëshkimin prej Perëndisë (ky është kuptimi i dukshëm i foljes pësore “Të jetë i paditur” tek “1 Kor.” 14:38). Në kontrast me këtë, Perëndia kënaqet me këdo që “dridhet” kur dëgjon fjalën e Tij (“Isa.” 66:2).

Përgjatë gjithë historisë së kishës, predikuesit më të mëdhenj kanë qenë ata të cilët kanë kuptuar që nuk kanë autoritet në vetvete, dhe që e kanë konsideruar detyrën e tyre si të përqendruar tek shpjegimi i fjalëve të Shkrimit dhe zbatimit të tyre qartësisht në jetën e dëgjuesve të tyre. Predikimi i tyre e ka marrë fuqinë jo nga shpalljet e përvojave të tyre të krishtera apo përvojat e tjerëve, e as nga opinione e tyre personale apo idetë krijuese e aftësitë retorike të tyre, por nga fjalët e fuqishme të Perëndisë.^[53]12 Në thelb, ata qëndruan në podium, treguan për nga teksti biblik, dhe praktikisht i thanë grigjës, “Ja se çfarë do të thotë ky varg. A e shikon edhe këtu atë kuptim? Atëherë ti duhet ta besosh e t’i bindesh me gjithë zemër, sepse Perëndia Vetë, Krijuesi dhe Zoti yt, është duke të ta thënë ty këtë sot!” Vetëm fjalët e shkruara të Shkrimit mund t’i japin predikimit këtë autoritet.

C. Vërtetësia e Shkrimit

1. Perëndia nuk mund të gënjejë apo të flasë me të paqena. Thelbi i autoritetit të Shkrimit, është aftësia për të na shtrënguar ne të besojmë e t’i bindemi Atij, dhe për ta bërë një besim dhe bindje të tillë të barasvlershme me besimin dhe bindjen ndaj Perëndisë Vetë. Për këtë arsye, është e nevojshme të marrim parasysh vërtetësinë e Shkrimit, përderisa, të besosh të tëra fjalët e Shkrimit nënkupton besim në vërtetësinë e plotë të Shkrimit që ne besojmë. Paçka se kjo çështje do të trajtohet më plotësisht kur ne të shqyrtojmë pagabueshmërinë e Shkrimit (shiko kapitullin 5), një trajtim i shkurtër i kësaj jepet këtu.

Përderisa shkrimtarët biblikë në mënyrë të përsëritur pohojnë që fjalët e Biblës paçka se njerëzore, janë fjalët e Perëndisë, është me vend të shikojmë tekstet biblike të cilat flasin për natyrën e fjalëve të Perëndisë dhe këto t’ia veshim natyrës së fjalëve të Shkrimit. Specifikisht, ka një sërë pasazhesh biblike të cilat flasin për vërtetësinë e të folurës së Perëndisë. “Titit” 1:2 flet për “Perëndinë, i cili nuk gënjen kurrë,” apo (përkthyer në mënyrë më të drejtpërdrejtë), “Perëndia jo gënjeshtar.” Ngaqë Perëndia është një Perëndi i Cili nuk mund të thotë një “gënjeshtër,” fjalëve të Tij mund t’u zësh gjithnjë besë. Përderisa i gjithë Shkrimi është folur nga Perëndia, i gjithë Shkrimi duhet të jetë “jo i gënjeshtërt,” ashtu sikurse është edhe Perëndia Vetë: në Shkrim nuk mund të ketë pavërtetësi.^[54]13

“Hebrenjve” 6:18 përmend dy gjëra të pandryshueshme (Betimin e Perëndisë si dhe premtimin e Tij) “në të cilën është e pamundur për Perëndinë që të gënjejë (varianti i përkthyer nga autori i këtij libri).” Këtu autori thotë jo thjesht që Perëndia nuk gënjen, por edhe që nuk është e mundur për Të që të gënjejë. Paçka se referenca e drejtpërdrejtë është vetëm për betime dhe premtime, nëse është e pamundur për Perëndinë që të gënjejë në këto thënie, atëherë padyshim që është e pamundur për Të që të gënjejë ndonjëherë (sepse Jezusi qorton rreptë ata që thonë të vërtetën vetëm atëherë kur janë nën betim: “Mat”. 5:33–37; 23:16–22). Po kështu, Davidi i thotë Perëndisë: “Ti je Perëndia, fjalët e tua janë të vërteta” (2 Sam. 7:28).

2. Për rrjedhojë, të tëra fjalët e Shkrimit janë tërësisht të vërteta dhe pa gabime në çfarëdo pjese. Përderisa fjalët e Biblës janë fjalët e Perëndisë, dhe përderisa Perëndia nuk mund të gënjejë e as flasë me pavërtetësi, është e saktë të dalim në përfundimin që nuk ka pavërtetësi apo gabime në asnjë pjesë të fjalëve të Shkrimit. Këtë e gjejmë të pohuar në disa vende në Bibël. “Fjalët e Zotit janë fjalë të pastra, si argjend i kulluar  në një furrë dheu, i pastruar shtatë herë” (“Ps.” 12:6, përkthimi i autorit të këtij libri). Këtu, psalmisti përdor një gjuhë të pasur letrare për të folur për pastërtinë e pazbehur të fjalëve të Perëndisë: në to nuk gjenden papërsosmëri. Gjithashtu, tek “Fjalët e Urta” 30:5, lexojmë: “Çdo fjalë e Perëndisë është pastruar me zjarr. Ai është një mburojë për atë që gjen strehë tek ai.” Nuk është se vetëm një pjesë e fjalëve të Shkrimit janë të vërteta, por çdo fjalë e Tij. Faktikisht, Fjala e Perëndisë është bërë e qëndrueshme në qiej në amshim: “Gjithnjë, o Zot, fjala jote është e qëndrueshme në qiejt” (Ps. 119:89). Jezusi mund të flasë për natyrën e përjetshme të fjalëve të Tij: “Qielli dhe toka do të kalojnë, por fjalët e mia nuk do të kalojnë” (Mat. 24:35). E folura e Perëndisë vihet në kontrast të mprehtë me të tërë të folurën njerëzore, sepse “Perëndia nuk është një njeri që mund të gënjejë, as edhe bir njeriu që mund të pendohet” (Num. 23:19). Këto vargje afirmojnë shkoqur atë që ishte e nënkuptuar në kërkesën që ne të besojmë të tëra fjalët e Shkrimit, d.m.th., që nuk ka pavërtetësi apo falsitet të pohuar në ndonjë prej deklaratave të Biblës.

3. Fjalët e Perëndisë janë standardet më të larta të Perëndisë. Tek “Gjoni” 17, Jezusi i lutet kështu Atit: “Shenjtëroji ata në të vërtetën tënde; fjala jote është e vërteta” (Gjoni 17:17). Ky varg është interesant për shkak se Jezusi nuk përdor mbiemrat ἀληθινός (G240) apo ἀληθής (G239, “i vërtetë”), që ne mund të kemi pritur që Ai të përdorte për të thënë: “Fjala jote është e vërteta.” Përkundrazi, Ai përdor një emër, ἀλήθεια (G237, “e vërteta”), për të thënë që Fjala e Perëndisë nuk është thjesht “e vërtetë,” por është vetë e vërteta.

Ndryshimi është i ndjeshëm, sepse kjo deklaratë na inkurajon të mendojmë Biblën jo thjesht si të “vërtetë” në kuptimin që ajo është në përputhje me një standard suprem të të vërtetës, por më tepër që ta mendojmë Biblën si vetë standardin përfundimtar të të vërtetës. Bibla është Fjala e Perëndisë dhe Fjala e Perëndisë është përkufizimi më i lartë i asaj që është e vërtetë dhe jo e vërtetë: Fjala e Perëndisë është vetë e vërteta. Kështu, ne duhet ta mendojmë Biblën si standardi më të lartë të të vërtetës, si pika e referencës përmes të cilës duhet matur çdo pretendim tjetër ndaj të vërtetës. Ato pohime të cilat kanë përputhshmëri me Shkrimin janë “të vërteta” ndërkohë që ato të cilat nuk kanë përputhshmëri me Shkrimin, nuk janë të vërteta.

Atëherë, çfarë është e vërteta? E vërteta është ajo që Perëndia thotë, dhe në Bibël ne kemi atë që Perëndia thotë (me saktësi por jo në mënyrë shteruese).

4. A ka mundësi që ndonjë fakt i ri të kontradiktojë ndonjëherë Biblën? A do të zbulohet ndonjëherë ndonjë fakt i ri shkencor apo historik, i cili do ta kontradiktojë Biblën? Këtu mund të themi me bindje të plotë që kjo gjë nuk do të ndodhë kurrë, është faktikisht e pamundur. Nëse ndonjë “fakt” i supozuar zbulohet ndonjëherë, për të cilin të thuhet se bie në kontradiktë me Shkrimin, atëherë (nëse e kuptojmë siç duhet Shkrimin) ai “fakt” duhet të jetë jo i saktë, për shkak se Perëndia, autori i Shkrimit, i di të tëra faktet e vërteta (të kaluara, të tashme dhe të ardhshme). Asnjë fakt nuk do të dalë të cilin Perëndia nuk e dinte që prej shumë shekujsh më parë e të mos e merrte parasysh kur Ai bëri që Shkrimet të shkruheshin. Çdo fakt i vërtetë është diçka që Perëndia e ka njohur tashmë nga tërë përjetësia, dhe është diçka e cila për rrjedhojë nuk mund ta kontradiktojë atë që Perëndia thotë tek Shkrimi.

Megjithëkëtë, duhet mbajtur mend që studimi shkencor apo historik (si dhe llojet e tjera të studimit të krijimit) mund të na bëjnë të rishqyrtojmë Shkrimin për të parë nëse ai me të vërtetë na mëson ato që ne mendojmë se na mëson. Bibla pa dyshim që nuk na mëson që toka u krijua në vitin 4004 para K. siç kanë menduar disa dikur (sepse listat gjenealogjike në Shkrim kanë boshllëqe).^[55]14 Megjithëkëtë, pjesërisht ishin studimet historike, arkeologjike, astronomike dhe gjeologjike ato që i shtynë të krishterët të rishqyrtojnë Shkrimin për të parë nëse ai me të vërtetë na mësonte për një origjinë të tillë të vonë për tokën. Një analizë e kujdesshme e tekstit biblik, tregoi që ajo nuk na e mësonte këtë gjë.

Po kështu, Bibla nuk na mëson që dielli rrotullohet rreth tokës, sepse Bibla vetëm sa përdor përshkrime të fenomeneve, ashtu sikurse ne i shikojmë nga këndvështrimi ynë, dhe nuk ka për qëllim që të përshkruajë funksionimin e universit nga një pikë arbitrare “e ngulitur” diku në hapësirë. Megjithëkëtë, derisa studimi i astronomisë përparoi mjaftueshëm për të demonstruar rrotullimin e tokës rreth boshtit të vet, njerëzit supozonin se Bibla na mëson që dielli rrotullohet rreth tokës. Pastaj, studimi i të dhënave shkencore i dha shtysë një rishqyrtimi të teksteve përkatëse biblike. Kështu, kurdoherë që përballemi me ndonjë “fakt” për të cilin thuhet se bie në kontradiktë me Shkrimin, ne jo vetëm që duhet që të shqyrtojmë të dhënat e përmendura për të demonstruar faktin në fjalë, por duhet të rishqyrtojmë edhe tekstet përkatëse biblike për të parë nëse Bibla me të vërtetë na mëson atë që ne kemi menduar se ajo na mëson.

Ne nuk duhet të kemi kurrë frikë por gjithmonë të mirëpresim cilindo fakt të ri i cili mund të zbulohet në çfarëdo lëmi legjitim të hulumtimeve apo studimeve njerëzore. Për shembull, zbulimet e bëra nga arkeologët që gërmonin në Siri, kanë nxjerrë në dritë pllakat e Eblës. Këto dokumente të gjata të shkruara nga aty rreth vitit 2000 para K., praktikisht hedhin shumë dritë që na ndihmon për të kuptuar botën e patriarkëve si dhe ngjarjet e lidhura me jetën e Abrahamit, Isakut dhe Jakobit. A duhet që të krishterët të ushqejnë një drojë të vazhdueshme se mos publikimi i të dhënave të tilla do të vërtetojë që ndonjë fakt tek “Zanafilla” është i pasaktë? Padyshim që jo! Ne duhet që me zell të presim botimin e të tërë të dhënave të tilla, me besim të plotë që nëse kuptohen siç duhet, do të jenë tërësisht në përputhje me Shkrimin dhe do të konfirmojnë tërësisht saktësinë e Shkrimit. Asnjë fakt i vërtetë nuk do të kontradiktojë ndonjëherë fjalët e Perëndisë i Cili i di të tëra faktet e i Cili nuk gënjen kurrë.

D. Autoriteti ynë më i lartë, janë Shkrimet e shkruara

Është e rëndësishme që të kuptojmë që forma përfundimtare në të cilën Shkrimi mbetet autoritar, është forma e shkruar e tij. Ishin fjalët e Perëndisë të shkruara në pllakat e gurta ato që Moisiu depozitoi në arkën e besëlidhjes. Më vonë, Perëndia e urdhëroi Moisiun dhe profetët e mëpastajshëm, që fjalët e tyre t’i shkruanin në një libër. Janë Shkrimet e shkruara (γραφή, G1210) ato që Pali tha se ishin të “të frymëzuara nga Perëndia” (2 Tim. 3:16). Po kështu, shkrimet e Palit janë “urdhërime të Zotit” (1 Kor. 14:37) e që mund të klasifikoheshin me “Shkrimet e tjera” (2 Pjetrit 3:16).

Kjo është e rëndësishme sepse njerëzit nganjëherë (qoftë me dashje, qoftë pa dashje) synojnë të kenë si standardin më të lartë të tyre diçka tjetër e jo fjalët e shkruara të Shkrimit. Për shembull, nganjëherë njerëzit shprehen kështu: “ajo që Jezusi tha në të vërtetë...” dhe pretendojnë se kur ne përkthejmë fjalët në greqisht të Ungjillit në gjuhën aramaike të cilën Jezusi foli, mund të kuptojmë më mirë fjalët e Jezusit sesa nga ç’na jepen nga shkruesit e Ungjijve. Faktikisht, nganjëherë thuhet se kjo punë e rindërtimit të fjalëve të Jezusit në aramaisht, na bën të aftë që të korrigjojmë përkthimet e gabuara të bëra nga autorët e ungjillit.

Në raste të tjera, njerëzit kanë pretenduar se e dinë “atë që Pali mendoi në të vërtetë” edhe kur kjo është ndryshe nga fjalët që ai shkroi. Ose ata janë shprehur kështu: “ajo që Pali duhet të kishte thënë po qe se do të kishte qenë në përputhje me pjesën tjetër të teologjisë së tij...” Po kështu të tjerë janë shprehur duke përmendur “situatën e kishës të cilës po i shkruante Mateu” dhe janë përpjekur t’i japin forcë normative qoftë asaj situate, qoftë zgjidhjes që ata mendojnë se “Mateu” po përpiqej të gjente për atë situatë.

Në të tëra këto raste, ne duhet ta pranojmë që pyetjet rreth fjalëve apo situatave që gjendjen “prapa” tekstit të Shkrimit, mundet që nganjëherë të jenë të dobishme për ne që të kuptojmë atë që teksti nënkupton. Megjithëkëtë, rikonstruktimi hipotetik që ne u bëjmë këtyre fjalëve apo rrethanave, nuk mund të zëvendësojë apo konkurrojë kurrë me vetë Shkrimin si autoriteti përfundimtar yni, e as ne nuk duhet t’i lejojmë ato ndonjëherë të kontradiktojnë apo të vënë në pikëpyetje saktësinë e ndonjë fjale të Shkrimit. Ne duhet që në mënyrë të vazhdueshme të kujtojmë që në Bibël ne kemi fjalët e Perëndisë Vetë, dhe që ne nuk duhet të përpiqemi t’i “përmirësojmë” në ndonjë mënyrë, sepse kjo është e pamundur. Përkundrazi, ne duhet të përpiqemi t’i kuptojmë ato, t’u zëmë besë atyre e t’u bindemi atyre me gjithë zemër.

PYETJE PËR ZBATIM PERSONAL

1.     Nëse dëshiron të bindësh dikë që Bibla është Fjala e Perëndisë, çfarë do doje që ai person të lexonte më shumë se çfarëdo literature tjetër?

2.     Kush do të donte t’i bënte njerëzit të mos besonin diçka në Shkrim? Të mos i bindeshin diçkaje në Shkrim? A ka ndonjë gjë në Bibël të cilën ti nuk dëshiron ta besosh? T’i bindesh? Nëse përgjigjet e tua ndaj secilës prej dy pyetjeve paraprirëse do ishin pozitive, cila do të ishte mënyra më e mirë që t’i qaseshe e të merreshe me dëshirat që ke në këtë fushë?

3.     A di ndonjë fakt të vërtetuar në të tërë historinë, që ka treguar që diçka në Bibël është e pavërtetë? A mund të thuhet e njëjta gjë për materiale të tjera të shkruara fetare të tilla si Libri i Mormonit apo Kur’ani? Nëse ke lexuar libra të tjerë si këto, a mund të përshkruash efektin shpirtëror që ato patën tek ti? Krahasoje këtë me efektin shpirtëror që leximi i Biblës ka tek ti. A mund të thuash se kur lexon Biblën ti dëgjon zërin e Krijuesit tënd që të drejtohet në një mënyrë që nuk vlen të thuhet për asnjë libër tjetër?

4.     A e gjen ndonjëherë veten duke besuar diçka jo për shkak se ke prova të jashtme për të, por thjesht për shkak se është shkruar në Shkrim? A është ky besim i mirëfilltë në përputhje me “Hebrenjve” 11:1? Nëse ti i beson gjërat thjesht për shkak se Shkrimi i thotë, çfarë mendon se do të të thotë Krishti për këtë zakon, kur të qëndrosh përpara gjyqit prej Tij? A mendon se po t’i besosh e t’u bindesh gjithçkaje që Shkrimi pohon, kjo do të të shtyjë ndonjëherë në mëkat apo do të të largojë nga bekimi i Perëndisë në jetën tënde?

TERMA TË VEÇANTË

autoritet absolut

autoriteti i Shkrimit

argument vicioz

diktim

i frymëzuar nga Perëndia

frymëzim

frymëzim plenar

shkrimi

vetë-vërtetuese

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episcopaliane)

1882–1892 Litton, 18–40

1930 Thomas, 115–120, 123–133, 141–145

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1875–1876 Pope, 1:92–99, 156–192

1892–1894 Miley, 2:481–489

1940 Wiley, 1:166–184

1960 Purkiser, 60–80

1983 Carter, 1:287–330

3. Baptiste

1767 Gill, 1:15–37

1907 Strong, 111–242

1917 Mullins, 142–144, 150–153

1976–1983 Henry, 2:247–334; 3:28–47, 203–488; 4:7–271, 470–493

1983–1985 Erickson, 175–259

1987–1994 Lewis/Demarest, 1:93–171

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 1:21–104, 120–123

1949 Thiessen, 43–49, 62–74

1986 Ryrie, 20–22, 63–76

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 1:193–317, 349–359

1934 Mueller, 90–136

6. E reformuar (apo Presbiteriane)

1559 Calvin, 1:7–8, 74–93

1861 Heppe, 21–28

1871–1873 Hodge, 1:153–182

1887–1921 Warfield, IAB 3–410, 419–442; SSW 2:537–638

1889 Shedd, 1:70–110; 3:27–88

1937–1966 Murray, CW 3:256–262; CW 4:30–57

1938 Berkhof, Intro. 144–165, 182–186

1962 Buswell, 1:183–193, 198–213

7. Ripërtëritje (apo karizamatike/pentekostale)

1988–1992 Williams, 1:22–25

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike romake: Tradicionale

1955 Ott (pa trajtim të posaçëm)

2. Katolike romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien, 1:62–77, 201–244

Vepra të tjera

Carson, D.A., dhe John Woodbridge, red. Hermenautikat, Autoriteti dhe Kanoni (Hermeneutics, Authority, and Canon). Grand Rapids: Zondervan, 1986.

_______. Shkrimi dhe e Vërteta (Scripture and Truth). Grand Rapids: Zondervan, 1983.

Geisler, Norman L., r^[56]ed. Pagabueshmëri (Inerrancy). Grand Rapids: Zondervan, 1980.

Grudem, Wayne A. Dhurata e Profecisë tek “1 Korintasve” (The Gift of Prophecy in 1 Corinthians). Washington, D.C.: University Press of America, 1982, fq. 1–54.

Helm, Paul. Zbulesa Hyjnore: Çështjet Bazë (The Divine Revelation: The Basic Issues). Westchester, Ill.: Crossway, 1982.

Henry, Carl F.H. “Bibla, Frymëzimi i (Bible, Inspiration of).” Tek ^[57]EDT fq. 145–149.

Kuyper, Abraham. Parimet e Teologjisë së Shenjtë (Principles of Sacred Theology). Përkth. nga J.H. de Vries. Ribotim. Red.: Grand Rapids: Eerdmans, 1968, fq. 413–563 (botuar për herë të parë si Enciklopedia e Teologjisë së Shenjtë (Encyclopedia of Sacred Theology) tek 1898).

Montgomery, John W., red. Fjala e Pagabueshme e Perëndisë (God’s Inerrant Word). Minneapolis: Bethany Fellowship, 1974.

Nash, Ronald H. Fjala e Perëndisë dhe Mendja e Njeriut (The Word of God and the Mind of Man). Grand Rapids: Zondervan, 1982.

Packer, J.I. “Fondamentalizmi” dhe Fjala e Perëndisë (“Fundamentalism” and the Word of God”. London: Inter-Varsity Press, 1958.

_______. “Saktësia dhe pagabueshmëria e Biblës (Infallibility and Inerrancy of the Bible).” Tek FRT (^[58]NDT) fq. 337–339.

_______. “Shkrimi (Scripture).” Tek FRT fq. 627–631.

Pinnock, Clark. Zbulesa Biblike (Biblical Revelation). Chicago: Moody, 1971.

Radmacher, Earl D., dhe Robert D. Preus, red. Hermenautikat, Pagabueshmëria dhe Bibla (Hermeneutics, Inerrancy, and the Bible). Grand Rapids: Zondervan, 1984.

Van Til, Cornelius. Në Mbrojtje të Besimit (In Defense of the Faith) ^[59]vol. 1: Doktrina e Shkrimit (The Doctrine of Scripture). Ripon, Calif.: den Dulk Christian Foundation, 1967.

_______. Në Mbrojtje të Besimit (In Defense of the Faith) vol. 5: Një Hyrje në Teologjinë Sistematike (An Introduction to Systematic Theology). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1976, fq. 110–158.

Warfield, B.B. Frymëzim i Kufizuar (Limited Inspiration). Philadelphia: Presbyterian and Reformed, 1962.

Wells, Paul. James Barr dhe Bibla: Kritikë e një Liberalizmi të Ri (James Barr and the Bible: Critique of a New Liberalism). Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1980.

Wenham, John W. Krishti dhe Bibla (Christ and the Bible). London: Tyndale Press, 1972.

Woodbridge, John. Autoriteti Biblik: Një Kritikë e Propozimit të Rogers/McKim (Biblical Authority: A Critique of the Rogers/McKim Proposal). Grand Rapids: Zondervan, 1982.

Westminster Seminary Faculty. Fjala e Pagabueshme (The Infallible Word). Bot. i 3të. Philadelphia: Presbyterian and Reformed, 1967.

Young, Edward J. Fjala Jote Është e Vërteta (Thy Word Is Truth). Grand Rapids: Eerdmans, 1957.

Vepra nga një pikëpamje pagabueshmërie biblike

Baillie, John. Ideja e Zbulesës në Mendimin Modern (The Idea of Revelation in Recent Thought). New York: Columbia University Press, 1956.

Barr, James. Fondamentalizmi (Fundamentalism). London: SCM, 1977.

Beegle, Dewey M. Shkrimi, Tradita dhe Pagabueshmëria (Scripture, Tradition, and Infallibility). Grand Rapids: Eerdmans, 1973.

Berkouwer, G.C. Shkrimi i Shenjtë (Holy Scripture). Përkthyer nga Jack B. Rogers. Grand Rapids: Eerdmans, 1975.

Burtchaell, James Tunstead. Teori Katolike rreth Frymëzimit Biblik, që prej vitit 1810: Rishikim dhe Kritikë (Catholic Theories of Biblical Inspiration Since 1810: A Review and Critique). Cambridge: University Press, 1969.

Davis, Stephen T. Debati rreth Biblës (The Debate About the Bible). Philadelphia: Westminster, 1977.

McKim, Donald K., red. Fjala Autoritare: Ese mbi Natyrën e Shkrimit (The Authoritative Word: Essays on the Nature of Scripture). Grand Rapids: Eerdmans, 1983.

Pinnock, Clark. Parimi i Shkrimit (The Scripture Principle). San Francisco: Harper and Row, 1984.

Rogers, Jack, red. Autoriteti Biblik (Biblical Authority). Waco, Tex.: Word, 1977.

Rogers, Jack, dhe Donald K. McKim. Autoriteti dhe Interpretimi i Biblës: Një Qasje Historike (The Authority and Interpretation of the Bible: An Historical Approach). San Francisco: Harper and Row: 1979.

Vawter, Bruce. Interpretimi Biblik (Biblical Inspiration). Philadelphia: Westminster, 1972 (një vepër Katolike Romake e kohëve të fundit).

SHKRIM PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“2 Timoteut” 3:16: I gjithë Shkrimi është i frymëzuar nga Perëndia dhe i dobishëm për mësim, bindje, ndreqje dhe për edukim me drejtësi.

HIMN

“QËNDROJ MBI PREMTIMET (STANDING ON THE PROMISES)”

Ky himn flet për premtimet e Fjalës së Perëndisë si themeli i përjetshëm i palëkundshëm dhe i pandryshueshëm mbi të cilin ne mund të bazojmë besimin tonë. Edhe mes dyshimesh dhe frikës tonë, këto premtime “nuk mund të mos realizohen.” Duke qëndruar të palëkundur mbi to, ne do të jemi në gjendje të këndojmë “Lavdi në lartësi!” për gjithë përjetësinë. Megjithëkëtë, ky himn flet jo vetëm për premtimet e Fjalës së Perëndisë, por për të gjitha ato që Shkrimi përmban: Bibla është “fjala e Gjallë e Perëndisë” e cila do të “ngadhënjejë” edhe në mes vështirësish (v. 2), dhe është “shpata e Frymës” përmes të cilës ne mund të “ngadhënjejmë për çdo ditë” (v. 3). Nuk ka asnjë themel tjetër të sigurt mbi të cilin të mund të bazojmë besimin tonë përveç vetë fjalëve dhe premtimeve të Perëndisë. “Qëndroj mbi premtimet e Perëndisë!” është britma e gëzuar e një zemre të mbushur me besim, dhe kjo do të jetë kënga jonë përgjatë gjithë përjetësisë.

Qëndroj mbi premtimet e Krishtit, Mbretit tim,

Në amshim le që Atij t’i japim lavdërim!

Lavdi në lartësi do të këndojmë e thërrasim

Duke qëndruar mbi premtimet e Perëndisë!

Korri:

Qëndroj, qëndroj, qëndroj mbi premtimet e Perëndisë, Shpëtimtarit tim;

Qëndroj, qëndroj, po qëndroj në premtimet e Perëndisë.

Qëndroj mbi premtimet të cilat nuk mbeten pa realizuar

Edhe kur stuhitë e tërbuara të dyshimeve dhe frikës janë duke na sulmuar;

Unë do të ngadhënjej me Fjalën e gjallë të Perëndisë së bekuar

Qëndroj në premtimet e Perëndisë!

Qëndroj në premtimet e Krishtit Zot,

I lidhur përjetësisht me Të me litarët e fortë të dashurisë,

Përditë me shpatën e Frymës duke iu gëzuar fitores

Duke qëndruar në premtimet e Perëndisë!

Duke qëndruar tek këto premtime unë nuk mund të bie,

Duke dëgjuar kurdoherë prej Frymës çdo thirrje,

tek Shpëtimtari im si gjithçka në gjithçka jam në prehje

Duke qëndruar tek premtimet e Perëndisë!

Autori: R. Kelso Carter, 1886