General
Text

Kapitulli 32: Zgjedhja dhe refuzimi nga Perëndia

Lesson 34 Chapter 2 Module 7

Zgjedhja dhe Anashkalimi

Kur dhe përse na zgjodhi Perëndia? A ka njerëz të cilët nuk janë të zgjedhur?

Në kapitujt e mëparshëm folëm për faktin se të tërë kemi mëkatuar e se meritojmë një ndëshkim të përjetshëm nga Perëndia, si dhe për faktin që Krishti vdiq dhe fitoi shpëtimin për ne. Por, në këtë seksion (kapitujt 32–43) do të shikojmë mënyrën se si Perëndia e zbaton atë shpëtim në jetën tonë. Në këtë kapitull ne fillojmë me veprën e Perëndisë për sa i takon zgjedhjes, d.m.th., vendimin e Tij për të na zgjedhur për shpëtim që përpara themelimit të botës. Ky veprim zgjedhjeje, sigurisht që është (jo e folur në mënyrë strikte) pjesë e zbatimit të shpëtimit ndaj nesh, përderisa erdhi përpara se Krishti të meritonte shpëtimin tonë kur Ai vdiq në kryq. Por, ne e trajtojmë zgjedhjen në këtë pikë sepse nga ana kronologjike është fillimi i punës së Perëndisë me ne në një mënyrë të hirshme. Për rrjedhojë, është menduar me të drejtë si hapi i parë në procesin e sjellje së shpëtimit prej Perëndisë ndaj nesh në mënyrë individuale.[9]1

Hapa të tjerë në veprën e Perëndisë për zbatimin e shpëtimit në jetën tonë, përfshijnë dëgjimin prej nesh të thirrjes së ungjillit, rigjenerimin tonë nga Fryma e Shenjtë, reagimin tonë me besim dhe pendesë, si dhe faljen tonë prej Perëndisë si dhe dhënien prej Tij ndaj nesh të të drejtës për të qenë pjesë e familjes së Tij si dhe në dhënien ndaj nesh të rritjes në jetën e krishterë, në mbajtjen tonë besnikë ndaj Tij përgjatë gjithë jetës. Në fund të jetës tonë ne vdesim dhe shkojmë në praninë e Tij, pastaj kur Krishti të kthehet, ne marrim trupa të ringjallur, dhe procesi i përftimit të shpëtimit realizohet plotësisht.

Teologë të ndryshëm u kanë vënë terma specifikë një sërë prej këtyre ngjarjeve, dhe shpesh i kanë renditur ato në një rend specifik sipas të cilit ata besojnë se këto ngjarje ndodhin në jetën tonë. Një listë e tillë ngjarjesh në të cilat Perëndia zbaton shpëtimin ndaj nesh, është quajtur rendi i shpëtimit dhe nganjëherë njihet me frazën latinisht, ordo salutis, frazë kjo e cila nënkupton thjesht “rendi i shpëtimit.” Përpara se të diskutojmë ndonjë prej këtyre elementëve në zbatimin e shpëtimit në jetën tonë, ne këtu mund të japim një listë të plotë të elementëve të cilët do të trajtohen në kapitujt e mëposhtëm:

“Rendi i Shpëtimit”

1.     Zgjedhja (Zgjedhja e Perëndisë e njerëzve që do të shpëtohen)

2.     Thirrja e ungjillit (shpallja e mesazhit të ungjillit)

3.     Rigjenerim (të qenurit të lindur sërish)

4.     Kthimi (besimi dhe pendesa)

5.     Drejtësimi (qëndrimi i drejtë ligjor)

6.     Birësimi (pjesëmarrja në familjen e Perëndisë)

7.     Shenjtërimi (drejtimi i duhur i jetës)

8.     Ngulmimi (vazhdimi si i krishterë)

9.     Vdekja (vajtja për të qenë me Zotin)

10.   Përlëvdimi (marrja e një trupi të ringjallur)

Duhet të vërejmë këtu se artikujt 2–6 dhe një pjesë e atij 7 janë përfshirë të tërë në “bërjen i krishterë.” Numrat 7 dhe 8 kryhen vetë në këtë jetë, numri 9 ndodh në fund të kësaj jete, dhe numri 10 ndodh kur Krishti kthehet.[10]2

Diskutimin tonë ne e fillojmë me rendin e shpëtimit me elementin e parë, zgjedhjen. Në lidhje me këtë, ne do të diskutojmë gjithashtu në fund të këtij kapitulli, çështjen e “anashkalimit,” vendimin e Perëndisë për të anashkaluar ata të cilët nuk do të shpëtohen, si dhe për t’i ndëshkuar ata për mëkatet e tyre. Siç do të shpjegohet më poshtë, zgjedhja dhe anashkalimi janë të ndryshme në një sërë drejtimesh të rëndësishme, dhe është e rëndësishme që këto t’i dallojmë nga njëra tjetra në mënyrë që të mos mendojmë në mënyrë të gabuar rreth Perëndisë apo veprimtarisë së Tij.

Termi paracaktim përdoret gjithashtu shpesh në këtë diskutim të këtushëm. Në këtë tekst shkollor, ashtu si dhe në teologjinë e Reformuar në përgjithësi, paracaktimi është një term më i gjerë i cili përfshin dy aspektet e zgjedhjes (për besimtarët) si dhe anashkalimit (për jobesimtarët). Sidoqoftë, termi paracaktim i dyfishtë nuk është term ndihmues për shkak se ai jep përshtypjen se edhe zgjedhja, edhe anashkalimi kryhen në të njëjtën mënyrë nga Perëndia, dhe se mes tyre nuk ka ndonjë dallim thelbësor, gjë që padyshim nuk është e vërtetë. Për rrjedhojë, termi paracaktim i dyfishtë nuk është përdorur përgjithësisht nga teologët e Reformuar, paçka se është përdorur nganjëherë për t’iu referuar mësimit të Reformuar nga ata të cilët e kritikojnë atë. Termi paracaktimi i dyfishtë nuk do të përdoret në këtë libër për t’iu referuar zgjedhjes si dhe anashkalimit, përderisa ai mjegullon dallimet mes tyre e nuk jep një tregues të saktë të asaj që është aktualisht duke u dhënë mësim.

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Zgjedhjen ne mund ta përkufizojmë si më poshtë: Zgjedhja është një veprim i Perëndisë përpara krijimit, në të cilin Ai zgjedh disa njerëz që të shpëtohen, jo mbi bazën e ndonjë merite të paraparë tek ta, por vetëm për shkak të dëshirës së Tij të mirë e sovrane.

Ka patur shumë polemika në kishë si dhe shumë keqkuptime rreth kësaj doktrine. Shumë prej këtyre çështjeve të debatuara rreth vullnetit dhe përgjegjshmërisë së njeriut si dhe në lidhje me drejtësinë e Perëndisë për sa i takon zgjedhjeve njerëzore, janë diskutuar gjerësisht në lidhje me provaninë e Perëndisë (kapitulli 16). Këtu do të përqendrohemi vetëm tek ato aspekte shtesë të cilat gjejnë zbatim specifikisht tek çështja e zgjedhjes.

Si përfundim, qasja jonë në këtë kapitull fillimisht do të jetë thjesht citimi i një sërë pasazheve nga Besëlidhja e Re, të cilat bëjnë fjalë për zgjedhjen. Pastaj, ne do të përpiqemi të kuptojmë qëllimin e Perëndisë, të cilin autorët e Besëlidhjes së Re shikojnë në doktrinën e zgjedhjes. Në fund, do të përpiqemi të qartësojmë kuptimin tonë të kësaj doktrine si dhe t’u japim përgjigje disa kundërshtive, si dhe gjithashtu të marrim në shqyrtim doktrinën e anashkalimit.

A. A na mëson Besëlidhja e Re paracaktimin?

Ka një sërë pasazhesh në Besëlidhjen e Re të cilat duket se pohojnë mjaft qartë faktin që Perëndia paracaktoi paraprakisht ata të cilët do të shpëtohen. Për shembull, kur Pali dhe Barnaba filluan t’u predikonin johebrenjve në Antioki të Pisidisë, Luka shkruan: “Edhe johebrenjtë, kur dëgjuan, u gëzuan dhe lëvdonin fjalën e Zotit; dhe të gjithë sa ishin të caktuar për jetën e përjetshme, besuan” (Veprat 13:48). Është domethënëse që Luka e përmend faktin e zgjedhjes pothuajse shkarazi. Është sikur kjo të ishte ndodhia normale kur ungjilli u predikua. Sa kanë besuar? “të gjithë sa ishin të caktuar për jetën e përjetshme, besuan.”

Tek “Romakëve” 8:28–30, lexojmë:

Dhe ne e dimë se të gjitha gjërat bashkëveprojnë për të mirë për ata që e duan Perëndinë, për ata që janë të thirrur sipas qëllimit të tij. Sepse, ata që ai i ka njohur që më parë, edhe i ka paracaktuar që të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij, kështu që ai të jetë i parëlinduri në mes të shumë vëllezërve. Por ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri; dhe ata që i thirri, ata ai edhe i drejtësoi; dhe ata që i drejtësoi, ata ai edhe i përlëvdoi. [11]3

Në kapitullin vijues, kur flet për zgjedhjen nga Perëndia të Jakobit, por jo të Esaut, Pali thotë se kjo nuk lidhej me ndonjë gjë që Jakobi apo Esau kishte bërë, por thjesht me synim që qëllimi i Perëndisë për zgjedhjen të mund të vazhdonte të realizohej.

(Sepse para se t'i lindnin fëmijët dhe para se të bënin ndonjë të mirë a të keqe, që të mbetej i patundur qëllimi i Perëndisë për të zgjedhur jo sipas veprave, po prej atij që thërret), iu tha asaj: "Më i madhi do t'i shërbejë më të voglit", siç është shkruar: "Jakobin e desha, por Ezaun e urreva” (Rom. 9:11–13)

Në lidhje me faktin që disa izraelitë u shpëtuan, ndërsa të tjerë jo, Pali thotë: “Izraeli atë që kërkoi nuk e mori, kurse të zgjedhurit e morën, dhe të tjerët u ngurtësuan” (Rom. 11:7). Edhe këtu, Pali lë të kuptohet se ka dy grupe të veçanta përbrenda popullit të Izraelit. Ata të cilët ishin “të zgjedhurit” fituan shpëtimin që kërkuan, ndërsa ata të cilët nuk ishin të zgjedhur, thjesht “u ngurtësuan.”

Në fillim të letrës së “Efesianëve” Pali flet në mënyrë të drejtpërdrejtë rreth zgjedhjes prej Perëndisë të besimtarëve që përpara themelimit të botës..

“Na zgjodhi në të përpara themelimit të botës, që të jemi të shenjtë dhe të patëmetë përpara tij në dashuri, duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij.” (Efe. 1:4–6)

Këtu Pali po u shkruan besimtarëve, dhe ai në mënyrë specifike thotë se Perëndia “Na zgjodhi” në Krishtin, duke iu referuar me këtë besimtarëve në përgjithësi. Po kështu, disa vargje më vonë, ai thotë: “Që ne të jemi për lëvdim të lavdisë së tij, ne që shpresuam qysh më parë në Krishtin” (Efe. 1:12).

Ai u shkruan thesalonikasve: “duke ditur, vëllezër të dashur prej Perëndisë, zgjedhjen tuaj, sepse ungjilli ynë nuk erdhi deri te ju vetëm me fjalë, por edhe me fuqi dhe me Frymën e Shenjtë, dhe me shumë siguri” (1 Thes. 1:4–5).

Pali thotë se fakti që thesalonikasit e besuan ungjillin kur ai e predikoi (“ungjilli ynë erdhi deri te ju... me fuqi... dhe me shumë siguri”) përbën edhe arsyen që ai e di se Perëndia i zgjodhi ata. Sapo ata u bënë besimtarë, Pali doli në përfundimin se që prej shumë kohe më parë, Perëndia i kishte zgjedhur dhe për këtë arsye ata besuan kur ai u predikoi. Ai më pas i shkruan të njëjtës kishë: “Por ne kemi detyrë ta falënderojmë Perëndinë për ju, o vëllezër të dashur nga Zoti, që Perëndia ju zgjodhi që në fillim për shpëtim, në shenjtërimin e Frymës dhe të besimit në të vërtetën” (2 Thes. 2:13).

Paçka se teksti tjetër nuk e përmend në mënyrë specifike zgjedhjen e qenieve njerëzore, është interesante në këtë pikë që gjithashtu të vërejmë atë që Pali thotë rreth engjëjve. Kur i jep një urdhër solemn Timoteut, ai shkruan: “Unë të vë në be përpara Perëndisë, dhe Zotit Jezu Krisht dhe engjëjve të zgjedhur, që t'i zbatosh këto gjëra pa paragjykime, dhe mos bëj asgjë me anësi” (1 Tim. 5:21). Pali është i vetëdijshëm për faktin se ka engjëj të mirë që dëshmojnë për urdhrin e tij e që dëshmojmë për reagimin e Timoteut ndaj atij urdhri, dhe ai është kaq i sigurt që është veprimi përzgjedhës i Perëndisë i cili ka ndikuar tek secili prej këtyre engjëjve të mirë, saqë ai mund t’i quajë ata “engjëj të zgjedhur.”

Kur Pali flet për arsyen përse Perëndia na shpëtoi dhe na thirri tek Vetja, ai mohon drejtpërsëdrejti se kjo ishte për shkak të veprave tona, por përkundrazi, ai këtë e lidh me qëllimin e Perëndisë Vetë si dhe për hirin e Tij të pamerituar në të kaluarën e përjetshme. Ai thotë se Perëndia është Ai “që na shpëtoi dhe na thirri me një thirrje të shenjtë, jo sipas veprave tona, por sipas qëllimit të tij dhe sipas hirit, që na u dha në Krishtin Jezus përpara kohërave të përjetshme” (2 Tim. 1:9).

Kur Pjetri shkruan një letër drejtuar qindra të krishterësh në shumë kisha të Azisë së Vogël, ai shkruan: “Të zgjedhurve... në diasporën e Pontit, të Galatisë, të Kapadokisë, të Azisë dhe të Bitinisë” (1 Pjetrit 1:1). Ai më vonë i quan ata “fis i zgjedhur” (1 Pjetrit 2:9).

Në vizionin e Gjonit tek “Zbulesa”, ata të cilët nuk përkulen përpara përndjekjes si dhe që nuk fillojnë të adhurojnë bishën, janë persona, emrat e të cilëve janë shkruar në librin e jetës përpara themelimit të botës: “Dhe iu dha pushtet mbi çdo fis e gjuhë dhe komb. Dhe do ta adhurojnë të gjithë banorët e dheut, emrat e të cilëve nuk janë shkruar në librin e jetës së Qengjit, që është therur” (Zb. 13:7–8)[12]4 Po kështu, lexojmë për bishën që del nga humnera tek “Zbulesa” 17: “Banorët e dheut, emrat e të cilëve nuk janë shkruar në librin e jetës që nga themelimi i botës, do të çuditen kur të shohin bishën, që ishte dhe nuk është, ndonëse është” (Zbu. 17:8).

B. Si e prezanton Besëlidhja e Re mësimin për zgjedhjen?

Pas leximit të kësaj liste të vargjeve mbi zgjedhjen, është e rëndësishme që këtë doktrinë ta shikojmë në mënyrën se si Besëlidhja e Re e shikon.

1. Si një ngushëllim. Autorët e Besëlidhjes së Re, shpesh e paraqesin doktrinën e zgjedhjes si një ngushëllim për besimtarët. Kur Pali i siguron romakët se “të gjitha gjërat bashkëveprojnë për të mirë për ata që e duan Perëndinë, për ata që janë të thirrur sipas qëllimit të tij” (Rom. 8:28), ai e paraqet veprën e paracaktimit të Perëndisë, si një arsye përse ai mund të jetë i sigurt për këtë të vërtetë. Në vargun tjetër ai shpjegon: “Sepse, ata që ai i ka njohur që më parë, edhe i ka paracaktuar që të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij... ata që i paracaktoi, ata ai edhe i thirri...  i drejtësoi... përlëvdoi” (Rom. 8:29–30). Ajo që Pali dëshiron të thotë, është se Perëndia ka vepruar gjithnjë për të mirën e atyre të cilët Ai ka thirrur tek Vetja. Nëse Pali hedh vështrimin në të kaluarën e largët përpara krijimit të botës, ai shikon se Perëndia e njihte paraprakisht dhe i paracaktoi njerëzit e Tij që të konformoheshin me shëmbëllimin e Krishtit.[13]5 Po të shikojë tek e kaluara e kohëve të fundit, ai zbulon që Perëndia i thirri dhe drejtësoi njerëzit e Tij të cilët Ai i kishte paracaktuar. Gjithashtu, nëse ai pastaj shikon drejt të ardhmes kur Krishti të kthehet, ai shikon se Perëndia ka vendosur t’u japë trupa të përsosur e të përlëvduar atyre të cilët besojnë në Krishtin. Nga përjetësia në përjetësi, Perëndia ka vepruar duke patur të mirën e popullit të Tij në mendje. Por, nëse Perëndia ka vepruar gjithnjë për të mirën tonë si dhe edhe në të ardhmen do të veprojë për të mirën tonë, Pali arsyeton se, atëherë a nuk do të bëjë Ai që edhe në rrethanat tona të tanishme ato të punojnë për të mirën tonë gjithashtu? Në këtë mënyrë, paracaktimi shikohet si një ngushëllim për besimtarët në ngjarjet e përditshme të jetës.

2. Si një arsye për të lavdëruar Perëndinë. Pali thotë: “Duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij” (Efe. 1:5–6). Po kështu, ai thotë: “Që ne të jemi për lëvdim të lavdisë së tij, ne që shpresuam qysh më parë në Krishtin” (Efe. 1:12).

Pali u thotë të krishterëve në Thesalonik: “Ne përherë e falënderojmë Perëndinë për ju të gjithë.... duke ditur, vëllezër të dashur prej Perëndisë, zgjedhjen tuaj” (1 Thes. 1:2, 4). Arsyeja përse Pali mund të falënderojë Perëndinë për të krishterët e Thesalonikut, është se ai e di që Perëndia është përgjegjës në fund të fundit për shpëtimin e tyre, dhe se faktikisht Ai i ka zgjedhur ata për shpëtim. Kjo është bërë edhe më e qartë tek “2 Thesalonikasve” 2:13: “Por ne kemi detyrë ta falënderojmë Perëndinë për ju, o vëllezër të dashur nga Zoti, që Perëndia ju zgjodhi që në fillim për shpëtim.” Pali qe i detyruar që të falënderonte Perëndinë për të krishterët në Thesalonik për shkak se ai e dinte që shpëtimi i tyre, në fund të fundit, ishte në sajë të zgjedhjes së tyre prej Perëndisë. Për rrjedhojë, është e përshtatshme për Palin që të falënderojë Perëndinë për ta e jo t’i lavdërojë ata për besimin e tyre shpëtues.

Po ta kuptojmë kështu, doktrina e zgjedhjes e shton vërtetë lavdërimin që i jepet Perëndisë për shpëtimin tonë, dhe e zbeh seriozisht çfarëdo krenarie që ne mund të ndjejmë po të mendonim se shpëtimi ynë ishte në sajë të diçkaje të mirë brenda nesh apo diçkaje për të cilën ne duhet të marrim meritën.

3. Si një inkurajim për ungjillëzimin. Pali thotë: “I duroj të gjitha për shkak të të zgjedhurve, që edhe ata të kenë shpëtimin që është në Krishtin Jezus, me lavdi të përjetshme” (2 Tim. 2:10). Ai e di se Perëndia i ka zgjedhur disa njerëz që të shpëtohen, dhe ai këtë gjë e shikon si një inkurajim për të predikuar ungjillin, edhe nëse kjo do të thotë përjetim vuajtjesh të shumta. Zgjedhja është garancia e Palit që do të ketë një farë suksesi për ungjillëzimin që ai bën, sepse ai e di se disa prej njerëzve të cilëve ai u flet do të jenë prej të zgjedhurve, dhe se ata do ta besojnë ungjillin e do të shpëtohen. Është njësoj sikur dikush të na kishte ftuar për peshkim e të na kishte thënë: “Ta garantoj se do zëmë peshk, sepse në këtë kohë ato janë të uritur e me zor presin për ushqimin e karremave tonë.”

C. Keqkuptimi i doktrinës së zgjedhjes

1. Zgjedhja nuk është fataliste apo mekanistike. Nganjëherë, ata të cilët e kundërshtojnë doktrinën e zgjedhjes, thonë se ajo është “fatalizëm” apo se ajo paraqet një “sistem mekanik” për universin. Këtu kemi të përfshira dy kundërshtime disi të ndryshme. Me “fatalizëm” nënkuptohet një sistem në të cilin zgjedhjet njerëzore si dhe vendimet njerëzore në fakt nuk bëjnë ndonjë ndryshim. Në rastin e fatalizmit, pavarësisht gjithçkaje që ne bëjmë, gjërat do të dalin ashtu sikurse janë paracaktuar më përpara. Për rrjedhojë është e kotë të përpiqemi të ndikojmë tek rezultati i ngjarjeve apo tek rezultati i jetës tonë, duke bërë ndonjë përpjekjeje apo duke bërë çfarëdo zgjedhjeje të rëndësishme për shkak se këto gjithsesi nuk kanë për të bërë ndonjë ndryshim. Në një sistem të vërtetë fatalist, sigurisht që ana jonë njerëzore është shkatërruar sepse zgjedhjet tona në të vërtetë nuk kanë aspak kuptim, si dhe motivimi për llogaridhënie morale është hequr.

Në një sistem mekanistik, pamja është ajo e një universi jopersonal në të cilin të tëra gjërat të cilat ndodhin, janë përcaktuar në mënyrë të ngurtë nga një forcë jofrymore që shumë kohë më parë, dhe universi funksionon në një mënyrë mekanike në një mënyrë që qeniet njerëzore u përngjajnë më shumë makinerive apo robotëve sesa personave të mirëfilltë. Edhe këtu, një personalitet i mirëfilltë njerëzor do të reduktohej në nivelin e një makinerie e cila thjesht funksionon në përputhje me planet e paracaktuara dhe si përgjigje ndaj shkaqeve dhe ndikimeve të parapërcaktuara.

Në kontrast me këtë tablo mekanistike, Besëlidhja e Re e paraqet të tërë realizimin e shpëtimit tonë si diçka të shkaktuar nga një Perëndi personal në marrëdhënie me krijesa personale. Perëndia “duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit” (Efe. 1:5). Veprimi i Perëndisë për zgjedhjen, nuk ishte as jopersonal e as mekanistik, por qe i mbushur me dashuri personale për ata të cilët Ai zgjodhi. Për më tepër, kujdesi personal i Perëndisë për krijesat e Tij, madje edhe për ata të cilët ngrenë krye kundër Tij, shikohet qartësisht në thirrjen e Perëndisë nëpërmjet Ezekielit: “Ashtu siç është e vërtetë që unë rroj», thotë Zoti, ZOTI, «unë nuk kënaqem me vdekjen e të pabesit, por që i pabesi të kthehet nga rruga e tij dhe të jetojë; kthehuni, kthehuni nga rrugët tuaja të këqija. Pse vallë duhet të vdisni, o shtëpi e Izraelit?” (Ezek. 33:11).

Kur flasim për reagimin tonë ndaj ofertës së ungjillit, Shkrimi në mënyrë të vazhdueshme na shikon jo si krijesa mekanistike apo si robotë, por si krijesa të mirëfillta personale të cilat ndërmarrin zgjedhje të vullnetshme për ta pranuar apo refuzuar ungjillin.[14]6 Jezusi i fton të tërë: “Ejani tek unë, o të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t'ju çlodh” (Mat. 11:28). Gjithashtu, lexojmë për ftesën në fund të “Zbulesës”: “Dhe Fryma dhe nusja thonë: «Eja!». Dhe ai që dëgjon le të thotë: «Eja!». Dhe ai që ka etje, le të vijë; dhe ai që do, le të marrë si dhuratë ujin e jetës” (Zbu. 22:17). Kjo ftesë si dhe shumë të tjera të ngjashme me të, u drejtohen personave realë të cilët janë të aftë që të dëgjojnë ftesën e të reagojnë ndaj saj nëpërmjet një vendimi të vullnetit të tyre. Në lidhje me ata të cilët nuk do ta pranojnë Atë, Jezusi qartësisht thekson ngurtësinë e zemrës së tyre si dhe refuzimin me kokëfortësi të tyre për të shkuar tek Ai: “Por ju nuk doni të vini tek unë që të keni jetën” (Gjoni 5:40). Dhe Jezusi i thërret me pikëllim qytetit që e kishte refuzuar Atë: “Jerusalem, Jerusalem, që i vret profetët dhe i vret me gurë ata që të janë dërguar! Sa herë kam dashur t'i mbledh bijtë e tu ashtu siç i mbledh klloçka zogjtë e vet nën krahë, por ju nuk deshët!” (Mat. 23:37).

Në kontrast me idenë e fatalizmit, shikojmë gjithashtu një tablo shumë të ndryshme në Besëlidhjen e Re. Jo vetëm që ne ndërmarrim zgjedhje të qëllimshme si persona realë, por këto zgjedhje janë gjithashtu zgjedhje reale për shkak se ato nuk kanë ndikim tek rrjedha e ngjarjeve në botë. Ato ndikojnë tek jeta jonë si dhe ndikojnë tek jeta dhe fati i të tjerëve. Kështu, “Ai që beson në të, nuk gjykohet, por ai që nuk beson, tashmë është gjykuar, sepse nuk ka besuar në emrin e Birit të vetëmlindur të Perëndisë” (Gjoni 3:18). Vendimet tona personale për të besuar apo jo tek Krishti, kanë pasoja të përjetshme në jetën tonë, dhe Shkrimi është mjaft i gatshëm për ta trajtuar vendimin tonë për të besuar apo jo si faktorin përcaktues të fatit tonë të përjetshëm.

Pasoja e kësaj është që ne padyshim që duhet të predikojmë ungjillin, dhe që fati i përjetshëm i njerëzve varet tek ajo nëse ne e shpallim apo jo ungjillin. Për rrjedhojë, kur Zoti një natë i tha Palit: “Mos ki frikë, por fol dhe mos hesht, sepse unë jam me ty dhe askush nuk do të vërë dorë mbi ty që të të bëjë keq, sepse unë kam një popull të madh në këtë qytet” (Veprat 18:9–10), Pali nuk doli thjesht në përfundimin që ky “popull i madh” njerëzish të cilët i takojnë Perëndisë do të shpëtoheshin pavarësisht nëse Ai qëndronte atje duke predikuar apo jo ungjillin. Përkundrazi, “ndenji atje një vit e gjashtë muaj, duke mësuar ndër ta fjalën e Perëndisë” (Veprat 18:11)—qëndrimi i Palit në këtë qytet, qe më i gjati në krahasim me të tëra qytetet e tjera me përjashtim të Efesit gjatë tre udhëtimeve misionare të tij. Kur Palit iu tha se Perëndia kishte shumë të zgjedhur në Korint, ai qëndroi për një kohë të gjatë atje dhe predikoi, me qëllim që ato njerëz të zgjedhur të mund të shpëtoheshin! Pali është mjaft i qartë rreth faktit që nëse njerëzit nuk predikojnë ungjillin, të tjerët nuk kanë për t’u shpëtuar:

Si do ta thërrasin, pra, atë, të cilit nuk i besuan? Dhe si do të besojnë tek ai për të cilin nuk kanë dëgjuar? Dhe si do të dëgjojnë, pa predikues?... Besimi, pra, vjen nga dëgjimi, dhe dëgjimi vjen nga fjala e Perëndisë. (Rom. 10:14, 17)

A e dinte Pali që përpara se të shkonte në një qytet se kush ishte i zgjedhur nga Perëndia për shpëtim e kush jo? Jo, nuk e dinte. Kjo është diçka që Perëndia nuk na e tregon paraprakisht. Megjithatë, sapo njerëzit fillojnë të besojnë tek Krishti atëherë ne mund të kemi bindje që Perëndia i kishte zgjedhur që më përpara për shpëtim. Ky është ekzaktësisht përfundimi i Palit në lidhje me Thesalonikasit. Ai thotë se ai e di se Perëndia i zgjodhi për shkak se kur u predikoi atyre, ungjilli erdhi me fuqi dhe me bindje të plotë: “Duke ditur, vëllezër të dashur prej Perëndisë, zgjedhjen tuaj, sepse ungjilli ynë nuk erdhi deri te ju vetëm me fjalë, por edhe me fuqi dhe me Frymën e Shenjtë, dhe me shumë siguri” (1 Thes. 1:4–5). Duke qenë larg së thënuri që pavarësisht se çfarë bënte ai, kjo nuk ndryshonte gjë, si dhe që të zgjedhurit e Perëndisë do të shpëtoheshin pavarësisht nëse Ai predikonte apo jo, Pali duroi një jetë me vështirësi të pabesueshme me qëllim për t’u shpënë ungjillin atyre të cilët Perëndia i ka zgjedhur. Në fund të një jete të mbushur me vuajtje, ai tha: “Prandaj i duroj të gjitha për shkak të të zgjedhurve, që edhe ata të kenë shpëtimin që është në Krishtin Jezus, me lavdi të përjetshme” (2 Tim. 2:10).

2. Zgjedhja nuk është e bazuar tek paranjohja e Perëndisë e besimit tonë. Zakonisht njerëzit do ta pranonin që Perëndia disa i paracakton për t’u shpëtuar, por ata do të thoshin se këtë gjë, Ai e bën duke hedhur vështrimin drejt të ardhmes dhe duke parë se kush do të besojë në Krishtin e kush jo. Nëse Ai shikon se një person do të vijë në besimin shpëtues, atëherë Ai do ta paracaktojë atë person për t’u shpëtuar, bazuar në paranjohurinë e besimit të atij personi. Nëse ai shikon se një person nuk do të arrijë në besimin shpëtues, atëherë Ai nuk e paracakton atë person për t’u shpëtuar. Në këtë mënyrë, mendohet se arsyeja përfundimtare përse disa njerëz janë shpëtuar ndërsa të tjerët jo, gjendet tek vetë njerëzit e jo tek Perëndia. Gjithçka që Perëndia bën në veprën e Tij parapërcaktuese, është që të japë konfirmim ndaj vendimit që Ai e di se njerëzit marrin vetë. Vargu i cili përdoret rëndom për të mbështetur këtë pikëpamje, është “Romakëve” 8:29: “Sepse, ata që ai i ka njohur që më parë, edhe i ka paracaktuar që të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij.”[15]7

a. Paranjohje e Personave, jo e Fakteve: Por ky varg si zor se mund të përdoret për të demonstruar që Perëndia e bazoi paracaktimin e Tij mbi paranjohurinë e faktit që një person do të besonte. Ky pasazh përkundrazi flet për faktin që Perëndia i njihte personat (“ata që ai i ka njohur që më parë”), jo se Ai njihte ndonjë fakt rreth tyre si për shembull faktin që ata do të besonin. Ajo që përmendet këtu është një njohuri vetjake, marrëdhënore: Perëndia, duke hedhur vështrimin drejt të ardhmes, mendoi për persona të caktuar në një marrëdhënie shpëtuese me Të, dhe në këtë kuptim, Ai i kishte “njohur ata” që shumë kohë më parë. Ky është kuptimi nëpërmjet të cilit Pali mund të flasë rreth “njohjes” prej Perëndisë të dikujt, tek “1 Korintasve” 8:3: “Por në qoftë se dikush e do Perëndinë, ai është i njohur prej tij.” Po kështu, ai thotë: “mbasi njohët Perëndinë, më mirë të them se u njohët prej Perëndisë...” (Gal. 4:9). Kur njerëzit e njohin Perëndinë në Shkrim, apo kur Perëndia i njeh ata, kjo është një njohuri personale e cila përfshin një marrëdhënie shpëtuese. Për rrjedhojë, tek “Romakëve” 8:29, “ata që ai i ka njohur që më parë” më mirë duhet të merret me kuptimin: “Ata të cilët Ai që prej shumë kohe i mendoi në një marrëdhënie shpëtuese me Të.” Ky tekst faktikisht nuk thotë asgjë rreth paranjohjes apo paraparjes prej Perëndisë që disa njerëz të caktuar do të besojnë, dhe kjo nuk është ideja e përmendur në ndonjë tekst tjetër të Shkrimit.[16]8

Nganjëherë, njerëzit thonë se Perëndia zgjodhi grupe njerëzisht, por jo individë për shpëtim. Sipas pikëpamjes Arminiane, Perëndia thjesht e zgjodhi kishën si një grup, ndërkohë që teologu zviceran Karl Barth (1886–1968) tha se Perëndia zgjodhi Krishtin, dhe të tërë njerëzit në Krishtin. Por, “Romakëve” 8:29 flet për njerëz të caktuar të cilët Perëndia i paranjihte (“ata që ai i ka njohur që më parë”), jo vetëm grupe të papërcaktuar apo të paplotë. Gjithashtu, tek “Efesianëve”, Pali flet për njerëz të caktuar të cilët Perëndia i zgjodhi, përfshi këtu edhe Palin vetë: “sikurse na zgjodhi në të përpara themelimit të botës” (Efe. 1:4). Të flasësh për Perëndinë që zgjedh një grup, pa njerëz në të, nuk është aspak zgjedhje e llojit biblik. Por, të flasësh për Perëndinë që zgjedh një grup njerëzish do të thotë se Ai zgjodhi individë specifikë të cilët e përbënin atë grup.[17]9

b. Shkrimi nuk e përmend kurrë besimin tonë si arsyen përse Perëndia na zgjodhi: Plus kësaj, kur ne shikojmë përtej këtyre pasazheve specifike të cilat flasin për paranjohurinë e Perëndisë, si dhe shikojmë tek vargjet të cilat flasin për arsyen përse Perëndia na zgjodhi, gjejmë që Shkrimi nuk flet kurrë për besimin tonë apo faktin se do të besonim në Krishtin, si arsyen përse Perëndia na zgjodhi. Faktikisht, Pali duket se shkoqur e përjashton mendimin e asaj që njerëzit do të bënin në jetë nga kuptimi i tij i zgjedhjes prej Perëndisë të Jakobit e jo të Esaut: ai thotë: “Sepse para se t'i lindnin fëmijët dhe para se të bënin ndonjë të mirë a të keqe, që të mbetej i patundur qëllimi i Perëndisë për të zgjedhur jo sipas veprave, po prej atij që thërret), iu tha asaj: "Më i madhi do t'i shërbejë më të voglit", siç është shkruar: "Jakobin e desha, por Ezaun e urreva”’ (Rom. 9:11–13). Asgjë që Jakobi apo Esau do të bënte në jetë nuk do mund të ndikonte tek vendimi i Perëndisë; kjo ishte thjesht me qëllim që qëllimi i Tij i zgjedhjes të mund të vazhdonte.

Kur diskuton për judenjtë që besuan në Krishtin, Pali thotë: “Kështu, pra, edhe në kohën e tanishme ka mbetur një mbetje sipas zgjedhjes së hirit. Edhe nëse është prej hirit, nuk është më prej veprash” (Rom. 11:5–6). Këtu, përsëri, Pali thekson hirin e Perëndisë si dhe mungesën tërësore të meritës njerëzore në procesin e zgjedhjes. Dikush mund të kundërshtojë duke thënë se besimi nuk shikohet si një “punë” në Shkrim dhe për rrjedhojë besimi duhet përjashtuar nga citimi i mësipërm (“Nuk është më mbi bazën e veprave”). Bazuar tek ky kundërshtim, fjalët e Palit mund të merren me kuptimin: “Por nëse është nëpërmjet hirit, nuk është më mbi bazën e veprave, por përkundrazi mbi bazën e nëse dikush do të besonte apo jo.” Sidoqoftë, kjo nuk ka shumë gjasa në këtë kontekst: Pali nuk është duke krahasuar besimin e njerëzve me veprat e njerëzve. Ai është duke krahasuar sovranitetin e Perëndisë në zgjedhjen e njerëzve me çfarëdo veprimtarie njerëzore dhe ai tregon për nga vullneti sovran i Perëndisë si baza përfundimtare për zgjedhjen prej Perëndisë të Judenjve të cilët kanë ardhur tek Krishti.

Po kështu, kur Pali flet për zgjedhjen tek “Efesianëve” nuk përmendet ndonjë paranjohuri e faktit që ne do të besojmë, apo ndonjë ide se kishte ndonjë gjë të denjë apo prej të cilës ne të merrnim ndonjë meritë (si për shembull një prirje për të besuar) që qe baza për zgjedhjen tonë nga Perëndia. Përkundrazi, Pali thotë: “duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij, të cilin na dhuroi në të dashurin, Birin e tij” (Efe. 1:5–6). Tani, nëse hiri i Perëndisë duhet lavdëruar për zgjedhjen, dhe jo aftësia njerëzore apo vendimi për të besuar, atëherë edhe një herë tjetër kjo është e përputhshme me fjalët e tjera të Palit po qe se ai nuk përmend asgjë që vjen prej besimit njerëzor, por të përmendë vetëm veprimtarinë paracaktuese të Perëndisë, qëllimin dhe vullnetin e Tij si dhe hirin e Tij të dhënë lirisht.

Përsëri, tek “2 Timoteut”, Pali thotë se Perëndia “që na shpëtoi dhe na thirri me një thirrje të shenjtë, jo sipas veprave tona, por sipas qëllimit të tij dhe sipas hirit, që na u dha në Krishtin Jezus përpara kohërave të përjetshme” (2 Tim. 1:9). Edhe një herë tjetër, qëllimi sovran i Perëndisë shikohet si arsyeja përfundimtare për shpëtimin tonë dhe Pali këtë e lidh me faktin që Perëndia na dha hir në Krishtin Jezus që shekuj më parë, që është një mënyrë tjetër e të tregimit të të vërtetës që Perëndia na dha lirisht favor kur na zgjodhi pa iu referuar ndonjë merite apo denjësie të paraparë të tonën.

c. Zgjedhja e bazuar tek diçka e mirë brenda nesh (besimi ynë) do të ishte fillimi i shpëtimit nëpërmjet meritës: Megjithatë, një lloj tjetër kundërshtimi mund të ngrihet kundër idesë që Perëndia na zgjodhi për shkak se Ai paradinte që ne do të besonim. Nëse faktori më i lartë përcaktues për nëse ne do të shpëtohemi apo jo, është pikërisht vendimi ynë për të pranuar Krishtin, atëherë ne do të jemi më të prirur për të menduar se na takojnë ca merita për faktin që jemi të shpëtuar: Në ndryshim nga njerëzit e tjerë të cilët vazhdojnë ta refuzojnë Krishtin, ne ishim aq të mençur në arsyetimin tonë, apo aq të mirë në prirjet tona morale, apo aq perceptues në kapacitetet tona frymërore saqë të merrnim vendim për të besuar në Krishtin. Por, sapo ne fillojmë të mendojmë në këtë mënyrë, atëherë ne e zbehim seriozisht lavdinë që i duhet dhënë Perëndisë për shpëtimin tonë. Ne nuk ndjehemi rehat të flasim si Pali i cili thotë se Perëndia “na paracaktoi...sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij” (Efe. 1:5–6), dhe fillojmë të mendojmë se Perëndia “na paracaktoi... sipas faktit që Ai e dinte se ne do të kishim prirje të mjaftueshme drejt mirësisë dhe besimit përbrenda nesh që ne do të besonim.” Kur mendojmë në këtë mënyrë, fillojmë të tingëllojmë shumë ndryshe nga Besëlidhja e Re kur ajo flet për zgjedhjen dhe paracaktimin. Në kontrast me këtë, nëse zgjedhja është e bazuar vetëm tek vullneti i mirë i Perëndisë Vetë si dhe tek vendimi i Tij sovran për të na dashur pavarësisht mungesës së mirësisë apo meritës tonë, atëherë pa dyshim që ne kemi një ndjenjë të thellë vlerësimi ndaj Tij për një shpëtim i cili është tërësisht i pamerituar, dhe ne do të jemi përgjithnjë të gatshëm për të lavdëruar “lavdinë e hirit” (Efe. 1:6) të Tij.

Në analizën e fundit, dallimi mes dy pikëpamjeve të zgjedhjes, mund të shikohet tek mënyra se si ato i përgjigjen një pyetjeje shumë të thjeshtë. Duke patur parasysh faktin se në analizën përfundimtare disa njerëz do të zgjedhin të pranojnë Krishtin ndërsa të tjerët jo, pyetja është: “Çfarë i bën njerëzit të jenë të ndryshëm në këtë pikë?” D.m.th. çfarë është ajo gjë që në fund të fundit bën dallimin mes atyre të cilët besojnë dhe atyre që nuk besojnë? Nëse përgjigjja jonë është se tek e fundit kjo është e bazuar tek diçka që Perëndia bën (konkretisht, zgjedhja e Tij sovrane e atyre të cilët do të shpëtohen), atëherë shikojmë se shpëtimi në nivelin e vet më themelor, është i bazuar tek vetëm hiri. Nga ana tjetër, nëse përgjigjemi duke thënë se dallimi përfundimtar midis atyre të cilët janë shpëtuar dhe atyre që nuk janë, është për shkak të diçkaje tek njeriu (d.m.th, një prirjeje apo një predispozicion për të besuar ose për të mos besuar), atëherë shpëtimi, tek e fundit varet tek kombinimi i hirit plus aftësinë njerëzore.[18]10

d. Paracaktimi i bazuar në paranjohuri, gjithsesi nuk u jep njerëzve zgjedhje të lirë: Ideja që paracaktimi prej Perëndisë i disave për të besuar është i bazuar në paranjohurinë e besimit të tyre, has edhe në një problem tjetër: po ta mendosh, edhe ky sistem del se nuk i jep njeriut një liri të vërtetë. Sepse, nëse Perëndia mundet të shikojë në të ardhmen dhe të vërejë që Personi A do të bëhet besimtar i Krishtit, e se personi B nuk do të besojë në Krishtin, atëherë këto fakte janë tashmë të ngulitura, ato janë tashmë të përcaktuara. Po qe se ne supozojmë se njohuria e Perëndisë për të ardhmen është e vërtetë (që kështu duhet të jetë), atëherë është absolutisht e sigurt që personi A do të besojë ndërsa personi B, jo. Nuk ka asnjë mundësi se si jeta e tyre të marrë tjetër drejtim nga kjo. Për rrjedhojë, është e drejtë të thuash se fatet e tyre janë ende të përcaktuara sepse ato nuk mund të ishin ndryshe. Por nga se janë përcaktuara këto fate? Nëse ato janë përcaktuar nga Perëndia Vetë, atëherë ne nuk kemi më zgjedhje të bazuar tek e fundit në paranjohurinë e besimit, por përkundrazi, tek vullneti sovran i Perëndisë. Por, nëse këto fate nuk janë përcaktuar nga Perëndia, atëherë kush apo çfarë i përcakton ato? Pa dyshim që asnjë i krishterë nuk do të thoshte se ekziston ndonjë lloj qenieje e fuqishme përveç Perëndisë që kontrollon fatin e njerëzve. Për rrjedhojë, duket se e vetmja zgjidhje tjetër e mundshme, është që të themi se ato përcaktohen nga ndonjë forcë jopersonale, nga ndonjë lloj fati që operon në univers, duke i bërë gjërat të përfundojnë ashtu sikurse përfundojnë. Por çfarë dobie sjell kjo? Kështu ne e kemi sakrifikuar zgjedhjen e motivuar nga dashuria prej një Perëndie personal për një lloj përcaktueshmërie nga një forcë jopersonale dhe Perëndisë nuk i jepet më merita përfundimtare për shpëtimin tonë.

e. Përfundim: Zgjedhja është e pakushtëzuar: Për të katër arsyet e mësipërme, gjëja më e mirë duket se është refuzimi i idesë që zgjedhja është e bazuar në paranjohurinë e Perëndisë për besimin tonë. Ne dalim përkundrazi në përfundimin që arsyeja për zgjedhjen tonë, është thjeshtë zgjedhja sovrane e Perëndisë—Ai “na ka paracaktuar për birësim” (Efe. 1:5). Perëndia na zgjodhi thjesht për shkak se Ai vendosi të derdhte dashurinë e Tij mbi ne. Kjo nuk qe për shkak të ndonjë besimi apo merite të parashikuar se do gjendej tek ne.

Ky kuptim i zgjedhjes është quajtur tradicionalisht “zgjedhje e pakushtëzuar.”[19]11 Është e “pakushtëzuar” për shkak se nuk është e kufizuar mbi ndonjë gjë që Perëndia shikon tek ne e që na bën të denjë që na zgjodhi.[20]12

D. Kundërshtime ndaj doktrinës së zgjedhjes

Duhet thënë se doktrina e zgjedhjes, në mënyrën se si ajo prezantohet këtu, nuk është kurrsesi e pranueshme mbarëbotërisht në kishën e krishterë, qoftë në Katolicizëm, qoftë në Protestantizëm. Ekziston një histori e gjatë pranimi të kësaj doktrine në mënyrën se si ajo është prezantuar këtu, por ka edhe shumë të tjerë që e kanë kundërshtuar atë. Ndër ungjillorët aktualë, ata të qarqeve më të Reformuara apo Kalviniste (denominacionet konservatore presbiterianë për shembull), do ta pranojnë këtë pikëpamje, ashtu sikurse do të bëjnë edhe shumë Luterianë dhe Anglikanë (Episkopalianë) si dhe një numër i madh Baptistësh dhe njerëzish në kishat e pavarura. Nga ana tjetër, ajo do të refuzohet në mënyrë mjaft të prerë nga pothuajse të tërë Metodistët si dhe nga shumë të tjerë në kishat Baptiste, Anglikane dhe të pavarura.[21]13 Ndërkohë që një sërë kundërshtish ndaj zgjedhjes janë forma më specifike të kundërshtimit ndaj doktrinës së provanisë të paraqitur na kapitullin 16, dhe që atje u është dhënë një përgjigje më e hollësishme, vetëm pak kundërshti të caktuara duhen përmendur këtu.

1. Zgjedhja do të thotë se ne nuk kemi zgjedhje për ta pranuar apo jo Krishtin. Sipas këtij kundërshtimi, doktrina e zgjedhjes i mohon të tëra ftesat e ungjillit të cila i referohen vullnetit të njeriut dhe u kërkojnë njerëzve që të ndërmarrin një zgjedhje për t’iu përgjigjur ose jo ftesës së Tij. Si reagim ndaj kësaj, ne duhet të pohojmë se doktrina e zgjedhjes është plotësisht në gjendje që të akomodojë idenë që ne kemi një zgjedhje të vullnetshme dhe ne marrim vendime të vullnetshme rreth pranimit apo refuzimit të Krishtit. Zgjedhjet tona janë vullnetare për shkak se ato janë ajo që ne dëshirojmë të bëjmë dhe ajo që vendosim të bëjmë.[22]14 Kjo gjë nuk do të thotë se zgjedhjet tona janë absolutisht të lira, për shkak se (siç është shpjeguar në kapitullin 16 mbi provaninë), Perëndia mund të punojë në mënyrë sovrane nëpërmjet dëshirave tona që Ai të garantojë që zgjedhjet tona realizohen sipas caktimit të Tij, por edhe kjo gjë mundet që ende të kuptohet si një zgjedhje reale për shkak se është Perëndia që na ka krijuar dhe se po kështu, është Ai që cakton se një zgjedhje e tillë është reale. Me pak fjalë, ne mund të themi se Perëndia bën që ne ta zgjedhim vullnetarisht Krishtin. Presupozimi i gabuar në këtë kundërshtim, është se me qëllim që të jetë një zgjedhje e mirëfilltë njerëzore, një zgjedhje duhet të jetë absolutisht e lirë (d.m.th. e pashkaktuar nga asnjë anë prej Perëndisë).

2. Në këtë përkufizim të zgjedhjes, zgjedhjet tona nuk janë zgjedhje të vërteta. Në vazhdim të bisedës së paragrafëve të mëparshëm, dikush mund të kundërshtojë duke thënë se nëse një zgjedhje shkaktohet nga Perëndia, neve mund të na duket si e vullnetshme dhe e dëshiruar prej nesh, por është gjithsesi një zgjedhje jo e mirëfilltë apo reale e jona për shkak se nuk është e lirë në mënyrë absolute. Edhe njëherë tjetër ne duhet të reagojmë duke sfiduar supozimin që një zgjedhje mund të jetë absolutisht e lirë me qëllim për të qenë e mirëfilltë apo e vlefshme. Nëse Perëndia na bën në një mënyrë të caktuar dhe pastaj na thotë se zgjedhjet tona të vullnetshme janë reale dhe të mirëfillta, atëherë ne duhet të jemi dakord që ato janë të atilla. Perëndia është përkufizimi i asaj që është reale dhe e mirëfilltë në univers. Në kontrast me këtë, ne mund të pyesim se ku thotë ndonjëherë Shkrimi se zgjedhjet tona duhet të jenë të lira nga ndikimi i Perëndisë apo kontrolli i Tij me qëllim që të jenë zgjedhje reale apo të mirëfillta. Nuk duket se Shkrimi flet ndonjëherë në këtë mënyrë.

3. Doktrina e zgjedhjes na kthen në kukulla apo robotë, jo në persona realë. Sipas kësaj kundërshtie, nëse Perëndia është Ai që shkakton në të vërtetë gjithçka që ne zgjedhim në lidhje me shpëtimin, atëherë ne nuk jemi më persona të realë. Edhe një herë tjetër, duhet thënë në përgjigje ndaj kësaj se Perëndia na ka krijuar dhe ne duhet ta lejojmë Atë që të përkufizojë personshmërinë e mirëfilltë. Analogjia e një “kukulle” apo e një “roboti” na redukton në një nën-kategori gjërash të cilat janë krijuar nga njeriu. Por, qeniet njerëzore të mirëfillta janë shumë më të mëdha sesa kukullat apo robotët për shkak se ne vërtetë kemi një vullnet të mirëfilltë dhe ne vërtetë marrim vendime të vullnetshme bazuar tek preferencat apo dëshirat tona. Faktikisht, është pikërisht kjo aftësi për të ndërmarrë zgjedhje të vullnetshme që është një gjë e cila na dallon ne nga një pjesë e mirë e krijimit të rendeve më të ulëta. Ne jemi njerëz realë e të krijuar sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë dhe Ai na ka lejuar që të bëjmë zgjedhje të mirëfillta të cilat kanë ndikime reale në jetën tonë.

4. Doktrina e zgjedhjes do të thotë që jobesimtarët nuk kanë patur kurrë rastin që të besojnë. Sipas këtij kundërshti ndaj zgjedhjes, nëse Perëndia do të kishte dekretuar që nga përjetësia që disa njerëz nuk do të besonin, atëherë nuk do kishte patur një rast të mirëfilltë për ta që të besonin si dhe i tërë sistemi do të funksiononte në mënyrë jo të drejtë. Këtij kundërshtimi mund t’i jepen dy përgjigje. Së pari, duhet të vërejmë se Bibla nuk na lejon të themi se jobesimtarët nuk kanë patur shans për të besuar. Kur njerëzit e refuzonin Jezusin, fajin për këtë Ai ua hidhte gjithnjë zgjedhjes së tyre të vullnetshme për ta refuzuar Atë, e jo ndonjë gjëje të dekretuar nga Perëndia Atë. “Përse nuk e kuptoni thënien time? Sepse nuk mund të dëgjoni fjalën time. Ju jeni nga djalli, që është ati juaj, dhe doni të bëni dëshirat e atit tuaj” (Gjoni 8:43–44). Ai i thotë Jerusalemit: “Sa herë kam dashur t'i mbledh bijtë e tu... por ju nuk deshët!” (Mat. 23:37). Ai i tha judenjve të cilët e refuzuan Atë: “Por ju nuk doni të vini tek unë që të keni jetën” (Gjoni 5:40). “Romakëve” 1 e bën të qartë se të tërë njerëzit ballafaqohen me një zbulesë nga Perëndia e cila është aq e qartë saqë ata mbeten “ të pashfajësueshëm” (Rom. 1:20). Ky është modeli që përsëritet pa ndërprerë në Shkrim: njerëzit të cilët mbeten në mosbesim, mbeten në të sepse nuk janë të gatshëm që të vijnë tek Perëndia, dhe faji për një mosbesim të tillë u takon jobesimtarëve vetë, kurrë Perëndisë.

Në një nivel të dytë, përgjigja ndaj kësaj pyetjeje duhet që thjesht të jetë përgjigja e Palit ndaj një kundërshtimi të ngjashëm: “Po kush je ti, o njeri, që i kundërpërgjigjesh Perëndisë? A mund t'i thotë ena mjeshtrit: "Përse më bëre kështu?”’ (Rom. 9:20).

5. Zgjedhja nuk është e drejtë. Nganjëherë njerëzit e konsiderojnë doktrinën e zgjedhjes si jo të drejtë përderisa ajo na mëson se Perëndia i zgjedh disa që të shpëtohen ndërkohë që anashkalon të tjerët duke vendosur që të mos i shpëtojë ata. Si mund të jetë e drejtë kjo gjë?

Në këtë pikë mund të jepen dy përgjigje. Së pari, ne duhet të mbajmë mend se do të ishte plotësisht e drejtë për Perëndinë që të mos shpëtonte askënd, njëlloj sikurse Ai bëri me engjëjt: “Perëndia nuk i kurseu engjëjt që mëkatuan, por i hodhi në skëterrë të lidhur me pranga terri që të ruhen për gjyq” (2 Pjetrit 2:4).[23]15 Ajo që do të ishte plotësisht e drejtë për Perëndinë do të ishte që të bënte me qeniet njerëzore ashtu sikurse bëri me engjëjt, d.m.th. të mos shpëtonte asnjë prej atyre që mëkatuan dhe ngritën krye kundër Tij. Por, nëse Ai nuk i shpëton aspak disa atëherë ky është një demonstrim i hirit që shkon shumë përtej kërkesave të paanësisë dhe drejtësisë.

Por, në një nivel më të thellë, ky kundërshtim do të thoshte se nuk është e drejtë për Perëndinë që të krijojë disa njerëz të cilët Ai e dinte se do të mëkatonin e se do të ishin përjetësisht të dënuar, dhe të cilët Ai nuk do t’i shpengonte. Pali ngre këtë kundërshtim tek “Romakëve” 9. Pasi thotë se Perëndia “ka mëshirë për atë që do dhe e ngurtëson atë që do” (Rom. 9:18),[24]16 Pali pastaj ngre pikërisht këtë kundërshtim: “Ti do të më thuash, pra: "Pse ende më qorton? Kush në fakt, mund t'i rezistojë vullnetit të tij?”’ (Rom. 9:19). Ja thelbi i kundërshtimit për “padrejtësinë” që ngrihet kundër doktrinës së zgjedhjes. Nëse fati përfundimtar i secilit person përcaktohet nga Perëndia, jo nga personi vetë (d.m.th. edhe atëherë kur njerëzit ndërmarrin zgjedhje të qëllimta të cilat përcaktojnë nëse ata do të shpëtohen apo jo, nëse Perëndia është faktikisht prapa këtyre zgjedhjeve duke bërë njëfarësoj që ato të ndodhin), atëherë si mund të jetë e drejtë kjo gjë?

Përgjigja e Palit nuk është një e cila ushqen krenarinë tonë, gjithashtu ai nuk përpiqet të japë një shpjegim filozofik të arsyes përse kjo gjë është e drejtë. Ai thjesht përmend të drejtat e Perëndisë si Krijuesi i gjithëpushtetshëm:

Po kush je ti, o njeri, që i kundërpërgjigjesh Perëndisë? A mund t'i thotë ena mjeshtrit: "Përse më bëre kështu?". A nuk ka vallë pushtet poçari mbi argjilën për të bërë nga po ai brumë një enë për nderim, edhe një tjetër për çnderim? Dhe çfarë të thuash, nëse Perëndia, duke dashur të tregojë zemërimin e tij dhe të bëjë të njohur autoritetin e tij, duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit që qenë bërë për prishje? Dhe që të bëjë të njohur pasurinë e lavdisë së tij ndaj enëve të mëshirës, të cilat i përgatiti për lavdi, mbi ne, që edhe na thirri, jo vetëm nga judenjtë, por edhe nga kombet? (Rom. 9:20–24)[25]17

Pali thjesht thotë se ekziston një pikë përtej të cilës ne nuk mund t’i kthejmë fjalën Perëndisë e as të vëmë në pikëpyetje drejtësinë e Tij. Ai ka bërë atë që ka bërë në përputhje me vullnetin e Tij sovran. Ai është Krijuesi; ne jemi krijesat, dhe ne si përfundim nuk kemi asnjë bazë nga e cila ta akuzojmë Atë për anshmëri apo padrejtësi.[26]18 Kur lexojmë këto fjalë të Palit, ne ballafaqohemi me një vendim për të pranuar apo jo atë që Perëndia thotë këtu, dhe atë që Ai bën, thjesht për shkak se Ai është Perëndi ndërsa ne jo. Kjo është një pyetje e cila shkon thellë në kuptimin tonë të vetvetes si krijesa, si dhe të marrëdhënies tonë ndaj Perëndisë si Krijuesi ynë.

Ky kundërshtim me argumentin e padrejtësisë, merr një formë paksa ndryshe kur njerëzit thonë se është e padrejtë që Perëndia të shpëtojë disa njerëz por të mos i shpëtojë të tërë. Ky kundërshtim është i bazuar tek një ide drejtësie ndër qeniet njerëzore të cilën ne e përjetojmë në mënyrë intuitave. Ne kuptojmë në çështjet njerëzore se është e drejtë që njerëzit e barabartë ne t’i trajtojmë në një mënyrë të barabartë. Për rrjedhojë, duket e përshtatshme intuitivisht për ne po të thuash se nëse Perëndia do të shpëtojë disa mëkatarë, Ai duhet t’i shpëtojë të tërë mëkatarët. Por si përgjigje ndaj këtij kundërshtimi, duhet thënë se në të vërtetë ne nuk kemi të drejtë t’i imponojmë Perëndisë ndjesinë tonë intuitave të asaj që është e përshtatshme ndër qeniet njerëzore. Kurdoherë që Shkrimi fillon ta trajtojë këtë fushë, çështja kthehet tek sovraniteti i Perëndisë si Krijues dhe thotë se Ai ka të drejtën që të bëjë me krijimin e Vet ashtu siç dëshiron (shiko Rom. 9:19–20, të cituar më lart).[27]19 Nëse Perëndia si përfundim vendos të krijojë disa krijesa që të shpëtohen dhe të tjera që të mos shpëtohen, atëherë kjo ishte zgjedhja e Tij sovrane, ne nuk kemi bazë morale apo nga Shkrimi mbi të cilën të mund të këmbëngulim se kjo nuk ishte e drejtë.

6. Bibla thotë se Perëndia dëshiron t’i shpëtojë të tërë. Një kundërshtim tjetër ndaj doktrinës së zgjedhjes është se ai bie ndesh me disa pasazhe të Shkrimit të cilat thonë se Perëndia dëshiron që të tërë të shpëtohen. Pali shkruan për Perëndinë, Shpëtimtarin tonë: “i cili dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen dhe të vijnë te njohja e së vërtetës” (1 Tim. 2:4). Ndërsa Pjetri thotë: “Zoti nuk vonon plotësimin e premtimit të tij, siç mendojnë disa se të ishte vonesë; por është zemërgjerë ndaj nesh, sepse nuk do që ndokush të humbasë, por që të gjithë të vijnë në pendim” (2 Pjetrit 3:9). A nuk e kontradiktojnë këto pasazhe idenë që Perëndia ka zgjedhur vetëm disa njerëz të caktuar për t’i shpëtuar?

Një zgjidhje e zakonshme ndaj kësaj pyetjeje (nga pikëpamja e Reformuar e mbrojtur në këtë libër) është që të themi se këto vargje flasin për vullnetin e zbuluar të Perëndisë (që na tregon se çfarë duhet të bëjmë), jo vullnetin e Tij të fshehtë (planet e Tij të përjetshme për atë që do të ndodhë).[28]20 Këto vargje na thonë thjesht se Perëndia fton dhe urdhëron çdo person që të pendohet e të vijë tek Krishti për shpëtim, por ato nuk na thonë asgjë rreth dekreteve të fshehta të Perëndisë në lidhje me se kush do të shpëtohet.

Teologu Arminian Clark Pinnock e kundërshton idenë që Perëndia ka një vullnet të fshehtë si dhe një të zbuluar. Ai e quan atë “nocioni tejet paradoksal i dy vullneteve hyjnore për sa i takon shpëtimit.”[29]21 Por, Pinnock-u kurrë nuk i përgjigjet realisht pyetjes se përse nuk shpëtohen të gjithë (nga një pikëpamje Arminiane). Si përfundim, Arminianët gjithashtu duhet të thonë se Perëndia dëshiron diçka më fort sesa ç’dëshiron shpëtimin e të tërë njerëzve, sepse faktikisht jo të tërë janë të shpëtuar. Arminianët pretendojnë se arsyeja përse jo të tërë janë shpëtuar, është se Perëndia dëshiron që të ruajë vullnetin e lirë të njeriut më shumë se ç’dëshiron t’i shpëtojë të tërë. Por a nuk është edhe kjo të bërit e një dallimi në dy aspektet e vullnetit të Perëndisë? Nga njëra anë, Perëndia dëshiron që të tërë të shpëtohen (1 Tim. 2:5–6; 2 Pjetrit 3:9). Por, nga ana tjetër, Ai dëshiron që të ruajë zgjedhjen tërësisht të lirë të njeriut. Në fakt, Ai dëshiron gjënë e dytë më shumë se të parën. Por, kjo do të thotë se Arminianëve u duhet të thonë gjithashtu se “1 Timoteut” 2:5–6 si dhe “2 Pjetrit” 3:9 nuk thonë se Perëndia dëshiron shpëtimin e të gjithëve në një mënyrë absolute dhe të pakualifikuar. Edhe ato duhet të thonë se vargjet në fjalë i referohen vetëm njërit lloj apo një aspekti të vullnetit të Perëndisë.

Këtu, dallimi mes konceptit të të Reformuarve nga njëra anë dhe të Arminianëve nga ana tjetër rreth vullnetit të Perëndisë, vihet re qartë. Si Kalvinistët ashtu edhe Arminianët janë të një mendjeje që urdhëresat e Perëndisë në Shkrim, na zbulojnë atë që Ai dëshiron që ne të bëjmë, dhe të dyja palët janë të një mendjeje që urdhëresat në Shkrim, na ftojnë të pendohemi dhe t’i besojmë Krishtit për shpëtimin. Për rrjedhojë, nga njëra anë të dyja palët janë të një mendjeje që Perëndia dëshiron që ne të shpëtohemi, se është vullneti të cilin Ai në mënyrë të shkoqur na e zbulon në ftesën e ungjillit.

Por, të dyja palët duhet të thonë gjithashtu se ka edhe diçka tjetër të cilën Perëndia e konsideron si më të rëndësishme sesa shpëtimi i të gjithëve. Teologët e Reformuar thonë se Perëndia e konsideron lavdinë e Tij si më të rëndësishme se shpëtimin e të gjithëve, dhe se (sipas “Rom.” 9) Lavdia e Perëndisë rritet gjithashtu nga fakti se disa nuk janë të shpëtuar. Teologët Arminianë thonë gjithashtu se diçka tjetër është më e rëndësishme për Perëndisë sesa shpëtimi i të gjithë njerëzve, konkretisht, ruajtja e vullnetit të lirë të njeriut. Kështu, në një sistem të Reformuar, vlera më e lartë e Perëndisë është lavdia e Tij, ndërsa në një sistem Arminian, vlera më e lartë e Perëndisë është vullneti i lirë i njeriut. Këto janë dy koncepte dukshëm të ndryshme të natyrës së Perëndisë, dhe duket se pozita e Reformuar gjen shumë më tepër mbështetje biblike sesa pozita arminiane mbi këtë çështje.[30]22

E. Doktrina e Anashkalimit

Kur zgjedhjen e kuptojmë si përzgjedhjen sovrane të Perëndisë të disa personave për t’u shpëtuar, atëherë del i domosdoshëm një aspekt tjetër i asaj zgjedhjeje, konkretisht, vendimi sovran i Perëndisë për të anashkaluar të tjerët e për të mos i shpëtuar ata. Ky vendim i Perëndisë i marrë në përjetësinë e kaluar, është quajtur anashkalim. Anashkalimi është vendimi sovran i Perëndisë që përpara krijimit, për të anashkaluar disa persona, e që me pikëllim të vendosë të mos i shpëtojë, e t’i ndëshkojë për mëkatet e tyre, dhe kësisoj të manifestojë drejtësinë e Tij.

Nga shumë anë, doktrina e anashkalimit është më e vështira nga të tëra mësimet e Shkrimit për t’u menduar e pranuar prej nesh, për shkak se ajo trajton pasoja kaq të tmerrshme dhe të përjetshme për qeniet njerëzore të bëra në shëmbëlltyrën e Perëndisë. Dashuria që Perëndia na jep për njerëzit e tjerë si dhe dashuria që Ai na urdhëron që të kemi ndaj të afërmit tonë, na bën që të reagojmë kundër kësaj doktrine, dhe me të drejtë që ne ndjejmë një frikë të madhe kur mendojmë për të.[31]23 Ajo është diçka të cilën ne nuk do të donim ta besonim, e që nuk do ta besonim nëse Shkrimi nuk do të na e mësonte në mënyrë të qartë.

Por, a ka pasazhe nga Shkrimi të cilat flasin për një vendim të tillë nga Perëndia? Padyshim që ka disa. Juda flet për disa persona “që ishin shënuar qëmoti për këtë dënim, të pabesë, që e kthejnë hirin e Perëndisë tonë në shthurje dhe mohojnë të vetmin Zotëri Perëndi dhe Zotin tonë, Jezu Krisht” (Juda 4).

Për më tepër, Pali, në pasazhin e referuar më sipër, flet në të njëjtën mënyrë për faraonin si dhe të tjerët:

Sepse Shkrimi i thotë Faraonit: "Pikërisht për këtë gjë të ngrita, që të tregoj te ti fuqinë time dhe që të shpallet emri im mbi mbarë dheun". Kështu, pra, ai ka mëshirë për atë që do dhe e ngurtëson atë që do….Dhe çfarë të thuash, nëse Perëndia, duke dashur të tregojë zemërimin e tij dhe të bëjë të njohur autoritetin e tij, duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit që qenë bërë për prishje? (Rom. 9:17–22)

Për sa u takon rezultateve të faktit se Perëndia nuk i zgjodhi të tërë për shpëtim, Pali thotë: “të zgjedhurit e morën, dhe të tjerët u ngurtësuan” (Rom. 11:7). Gjithashtu, Pjetri thotë për ata të cilët e refuzojnë ungjillin: “Ata pengohen duke qenë të pabindur ndaj fjalës, dhe për këtë ata ishin caktuar” (1 Pjetrit 2:8).[32]24

Pavarësisht faktit se ne reagojmë kundër kësaj doktrine, ne duhet të tregojmë kujdes me qëndrimin që kemi ndaj Perëndisë si dhe ndaj këtyre pasazheve të Shkrimit. Ne nuk duhet të nisim kurrë të dëshirojmë që Bibla të qe shkruar në një tjetër mënyrë, apo që ajo të mos i përmbante këto vargje. Për më tepër, nëse jemi të bindur se këto vargje na mësojnë për anashkalimin, atëherë jemi të detyruar që edhe ta besojmë atë, e edhe ta pranojmë si të drejtë prej Perëndisë, paçka se kjo gjithsesi na bën të dridhemi nga frika kur e mendojmë. Në këtë kontekst, ne mund të habitemi kur shikojmë se Jezusi mund ta falënderojë Perëndinë edhe që e fsheh njohurinë e shpëtimit nga disa por ia zbulon atë të tjerëve: “Jezusi nisi të thotë: «Të lavdëroj ty o Atë, Zot i qiellit dhe i dheut, sepse ua fshehe këto gjëra të urtit dhe të mençurit, dhe ua zbulove fëmijëve të vegjël. Po, o Atë, sepse kështu qe e pranueshme para teje”’ (Mat. 11:25–26).

Për më tepër, ne duhet të kuptojmë se në një mënyrë a një tjetër, në mençurinë e Perëndisë, fakti i anashkalimit si dhe i dënimit të përjetshëm të disave, do të tregojë drejtësinë e Perëndisë dhe gjithashtu do të çojë në lavdinë e Tij. Pali thotë: “Dhe çfarë të thuash, nëse Perëndia, duke dashur të tregojë zemërimin e tij dhe të bëjë të njohur autoritetin e tij, duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit që qenë bërë për prishje” (Rom. 9:22). Pali gjithashtu vëren se fakti i një ndëshkimi të tillë mbi “enët e zemërimit” shërben për të treguar madhështinë e mëshirës së Perëndisë ndaj nesh: Perëndia e bën këtë “që të bëjë të njohur pasurinë e lavdisë së tij ndaj enëve të mëshirës” (Rom. 9:23).

Ne duhet që gjithashtu të mos harrojmë se ekzistojnë dallime të rëndësishme mes zgjedhjes dhe anashkalimit në mënyrën se si ato paraqiten në Bibël. Zgjedhja për shpëtim shikohet si një arsye për t’u gëzuar e për të lavdëruar Perëndinë i Cili është i denjë për lavdërim dhe që merr të gjithë meritën për shpëtimin tonë (shiko Efe. 1:3–6; 1 Pjetrit 1:1–3). Perëndia shikohet duke na zgjedhur në mënyrë aktive për shpëtim, dhe që e bën këtë me dashuri e kënaqësi. Por, anashkalimi shikohet si diçka e cila i shkakton pikëllim e jo kënaqësi Perëndisë (shiko Ezek. 33:11), dhe faji për dënimin e mëkatarëve bie gjithnjë tek njerëzit apo engjëjt të cilët ngrenë krye, e kurrë tek Perëndia Vetë (shiko Gjoni 3:18–19; 5:40). Kështu, në prezantimin e Shkrimit, shkaku i zgjedhjes gjendet tek Perëndia, dhe shkaku i anashkalimit gjendet tek mëkatari. Një dallim tjetër i rëndësishëm është se baza e zgjedhjes është hiri i Perëndisë, ndërsa baza e anashkalimit është drejtësia e Perëndisë. Për rrjedhojë “paracaktimi i dyfishtë” nuk është frazë as e dobishme dhe as e saktë për shkak se ajo shpërfill ato dallime mes zgjedhjes dhe anashkalimit.

Pikëllimi i Perëndisë për vdekjen e të ligut (“Unë nuk kënaqem me vdekjen e të pabesit, por që i pabesi të kthehet nga rruga e tij dhe të jetojë,” Ezek. 33:11) na ndihmon të kuptojmë se sa me vend ishte që Pali vetë ndjeu një pikëllim të madh kur mendoi për judenjtë mosbesues të cilët e kishin refuzuar Krishtin. Pali thotë:

Unë them të vërtetën në Krishtin, nuk gënjej dhe ndërgjegjja ime me anë të Frymës së Shenjtë jep dëshmi bashkë me mua; kam një trishtim të madh dhe një dhembje të vazhdueshme në zemrën time. Sepse, do të doja të isha vetë i mallkuar, i ndarë nga Krishti, për vëllezërit e mi, për farefisin tim sipas mishit, të cilët janë izraelitë....(Rom. 9:1–4)

Edhe ne duhet të ndjejmë këtë pikëllim të madh kur mendojmë për fatin e jobesimtarëve.

Por, në këtë pikë, dikush mund të kundërshtojë duke thënë se nëse Perëndia ndjen me të vërtetë pikëllim për ndëshkimin e të ligut, atëherë përse Ai e lejon apo madje dekreton që kjo gjë të ndodhë? Përgjigjja duhet të jetë se Perëndia e di që kjo si përfundim do të çojë në një lavdi më të madhe për Të. Kjo do të tregojë fuqinë, zemërimin, drejtësinë dhe mëshirën e Tij në një mënyrë e cila nuk do mund të demonstrohej ndryshe. Padyshim që në përvojën tonë njerëzore, është e mundshme që të bëjmë diçka e cila na shkakton pikëllim të madh, por që ne e dimë që në afatgjatë do të çojë në një të mirë më të madhe. Kështu, pas kësaj analogjie të zbehtë njerëzore, ne mundemi që në një farë mënyrë të kuptojmë se Perëndia mund të dekretojë diçka e cila i shkakton Atij pikëllim por që gjithsesi, në fund do të shtojë lavdinë e Tij.

F. Zbatim praktik i doktrinës së zgjedhjes

Për sa i takon marrëdhënies tonë me Perëndinë, doktrina e zgjedhjes ka disa zbatime të rëndësishme praktike. Kur ne mendojmë për mësimin biblik si atë mbi zgjedhjen ashtu edhe atë mbi anashkalimin, është me vend që këtë ta zbatojmë në jetën tonë individualisht. Është e drejtë që çdo i krishterë të pyesë veten: “Përse jam i krishterë? Cila është arsyeja përfundimtare përse Perëndia vendosi të më shpëtojë?”

Doktrina e zgjedhjes na thotë se unë jam i krishterë thjesht për shkak se Perëndia në përjetësinë e kaluar vendosi që të më dojë. Por përse vendosi Ai të më dojë? Jo për shkak të ndonjë gjëje të mirë tek unë, por thjesht për shkak se Ai vendosi të më dojë. Nuk ka arsye më të madhe sesa kjo.

Kur mendojmë në këtë mënyrë, kjo na përul përpara Perëndisë. Kjo na bën të kuptojmë që ne nuk kemi asnjë pretendim të çfarëdoshëm mbi hirin e Perëndisë. Shpëtimi ynë është tërësisht në sajë të vetëm hirit. I vetmi reagim i duhur i ynë është t’i japim Perëndisë lavdërim të përjetshëm.

PYETJE PËR ZBATIM VETJAK

1.     A mendon se Perëndia të zgjodhi ty individualisht që të shpëtohesh që përpara se të krijonte botën? A mendon se Ai e bëri këtë mbi bazën e faktit që Ai e dinte se ti do të besoje në Krishtin, apo kjo ishte “zgjedhje e pakushtëzuar,” e pa bazuar tek ndonjë gjë të cilën Ai parapa tek ti e që të bëri ty të denjë për dashurinë e Tij? Pavarësisht se si i je përgjigjur pyetjes së mëparshme, shpjego mënyrën se si përgjigja jote të bën të ndjehesh kur mendon për veten në marrëdhënie me Perëndinë.

2.     A të jep doktrina e zgjedhjes ndonjë ngushëllim apo siguri rreth të ardhmes tënde?

3.     Pas leximit të këtij kapitulli, a të vjen sinqerisht të falënderosh apo lavdërosh Perëndinë që të zgjodhi të shpëtohesh? A ndjen ndonjë padrejtësi për faktin që Perëndia nuk vendosi t’i shpëtonte të tërë?

4.     Nëse ti bie dakord me doktrinën e zgjedhjes ashtu sikurse ajo është paraqitur në këtë kapitull, a e zbeh ajo ndjenjën e personshmërisë individale apo të bën të ndjehesh disi si robot apo si kukull në duart e Perëndisë? Si mendon, a duhet të të bëjë të ndjehesh kështu?

5.     Çfarë efekti mendon se ky kapitull do të ketë tek motivimi yt për ungjillëzim? A është ky një ndikim pozitiv apo negativ? A mund të mendosh për mënyra në të cilat doktrina e zgjedhjes mund të përdoret si një inkurajim pozitiv për ungjillëzim (shiko 1 Thes. 1:4–5; 2 Tim. 2:10)?

6.     Pavarësisht nëse ti merr anën e Reformuar apo atë Arminiane mbi çështjen e zgjedhjes, a mund të mendosh për ndonjë përfitim pozitiv në jetën e Krishterë që ata të cilët janë të pikëpamjes së kundërt me të tënden duken se përjetojnë më shpesh sesa ti? Edhe pse ti nuk bie dakord me pozitën tjetër, a mund të rendisësh disa preokupime të dobishme apo të vërteta praktike rreth jetës së krishterë, që të mund të mësosh nga ajo pozitë? A ka ndonjë gjë që Kalvinistët apo Arminianët do mund të bënin për të sjellë një kuptim më të madh dhe më pak ndasi mbi këtë pyetje?

TERMA TË VEÇANTË

përcaktueshmëri

zgjedhje

fatalizëm

paranjohuria

paracaktimi

anashkalimi

BIBLIOGRAFIA

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në Teologjitë Sistematike Ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1930 Thomas, 236–257

1882–1892 Litton, 351–363

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1847 Finney, 481–515

1875–1876 Pope, 2:363–367

1892–1894 Miley, 2:254–308

1940 Wiley, 2:335–357

1983- Cottrell, 2:331–502

3. Baptiste

1767 Gill, 1:251–288, 300–306

1887 Boyce, 341–367

1907 Strong, 779–790

1917 Mullins, 338–358

1976–1983 Henry, 6:76–107

1983–1985 Erickson, 907–928

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 3:165–182

1949 Thiessen, 257–263

1986 Ryrie, 310–318

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 3:473–506

1934 Mueller, 585–612

6. E reformuar (apo Presbiteriane)

1559 Calvin, 2:920–986 (3.21–24)

1861 Heppe, 150–189

1871–1873 Hodge, 2:313–353

1878 Dabney, 223–246

1887–1921 Warfield, BTS 270–333; SSW 1:103–111, 285–298; BD 3–70; PS 13–112

1937–1966 Murray, CW 1:119–123; CW 2:123–131; RAA 79–87

1938 Berkhof, 109–125

1962 Buswell, 2:133–156

7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentekostale)

1988–1992 Williams, 2:13–22

Seksione në Teologjitë Sistematike Përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 242–246

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien (pa trajtim të hollësishëm)

Vepra të Tjera

Basinger, David, dhe Randall Basinger, red. Paracaktimi dhe Vullneti i Lirë (Predestination and Free Will). Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1985.

Berkouwer, G.C. Zgjedhja Hyjnore (Divine Election). Përkth. nga Hugo Bekker. Grand Rapids: Eerdmans, 1960.

Carson, D.A. Sovraniteti Hyjnor dhe Përgjegjshmëria Njerëzore: Pikëpamje Biblike në Tension (Divine Sovereignty and Human Responsibility: Biblical Perspectives in Tension). Atlanta: John Knox Press, 1981.

Coppedge, Allan. Xhon Uesli në Debat Teologjik (John Wesley in Theological Debate). Wilmore, Ky.: Wesley Heritage Press, 1987.

Feinberg, John S. “Perëndia Paracakton Gjithçka (God Ordains All Things).” Tek Paracaktimi dhe Vullneti i Lirë: Katër Pikëpamje të Sovranitetit Hyjnor dhe Lirisë Njerëzore (Predestination and Free Will: Four Views of Divine Sovereignty and Human Freedom). David Basinger & Randall Basinger, red. Downers Grove, Ill.: InterVarsity Press, 1986.

Godfrey, William R. “Paracaktimi (Predestination).” Tek FRT ([33]NDT) fq. 528–530.

Klein, William W. Populli i Ri i Zgjedhur: Një Vështrim i Tërësor i Zgjedhjes (The New Chosen People: A Corporate View of Election). Grand Rapids: Zondervan, 1990.

Klooster, F.H. “I Zgjedhur, Zgjedhja (Elect, Election).” Tek FUT ([34]EDT) fq. 348–349.

Nettles, Thomas. Me Hirin e Tij dhe për Lavdinë e Tij: Një Studim Historik, Teologjik dhe Praktik i Doktrinave të Hirit në Jetën Baptiste (By His Grace and for His Glory: A Historical, Theological and Practical Study of the Doctrines of Grace in Baptist Life). Grand Rapids: Baker Book House, 1986.

Packer, J.I. “Zgjedhja (Election).” Tek [35]IBD Vol. 1, fq. 435–438.

Pinnock, Clark H., r[36]ed. Hiri i Pakufizuar (Grace Unlimited). Minneapolis: Bethany, 1975.

_______. Hiri i Perëndisë, Vullneti i Njeriut: Çështja pro Arminianizmit (The Grace of God, the Will of Man: A Case for Arminianism). Grand Rapids: Zondervan, 1989.

Piper, John. Drejtësimi i Perëndisë: Një Studim Ekzegjetik dhe Teologjik i “Romakëve” 9:1-23 (The Justification of God: An Exegetical and Theological Study of Romans 9:1–23). Grand Rapids: Baker, 1983.

Poythress, Vern. “Përdorimi i Qendrave të Shumëfishta Tematike në Sintezën Teologjike: Shenjtëria si një Rast Prove në Zhvillimin e një Teologjie sipas Palit (Using Multiple Thematic Centers in Theological Synthesis: Holiness as a Test Case in Developing a Pauline Theology.)” Dorëshkrim i pabotuar, i disonueshëm nga Campus Bookstore, Westminster Theological Seminary, P.O. Box 27009, Philadelphia, PA, 19118. (një studim i temave të Palit, përdorur për të përshkruar zbatimin e shpengimit)

Reid, W.S. “Anashkalimi (Reprobation).” Tek FUT (EDT) f. 937.

Schreiner, Thomas, dhe Bruce Ware, redaktorë. Hiri i Perëndisë, Zgjedha e Vullnetit: Një Çështje pro Kalvinizmit (The Grace of God, the Bondage of the Will: A Case for Calvinism) (titull i propozuar). 2 vol. Në botim: Grand Rapids: Baker, parashikuar të botohet më 1995.

Shank, R. Zgjedhja në Birin: Një Studim i Doktrinës së Zgjedhjes (Elect in the Son: A Study of the Doctrine of Election). Springfield, Mo.: Westcott, 1970.

Sproul, R.C. Zgjedhur prej Perëndisë (Chosen by God). Wheaton, Ill.: Tyndale, 1986.

Steele, David N. dhe Curtis C. Thomas. Pesë Pikat e Kalvinizmit—Përkufizimi, Mbrojtja, Dokumentimi (The Five Points of Calvinism—Defined, Defended, Documented). Biblioteka Ndërkombëtare e Studimeve Filozofike dhe Teologjike (International Library of Philosophy and Theology: Biblical and Theological Studies), red. J. Marcellus Kik. Phillipsburg, N.J.: Presbyterian and Reformed, 1963.

Storms, C. Samuel. I Zgjedhur për Jetë: Një Udhëzues Prezantues i Doktrinës së Zgjedhjes Hyjnore (Chosen for Life: An Introductory Guide to the Doctrine of Divine Election). Grand Rapids: Baker, 1987.

Warfield, B.B. Plani i Shpëtimit (The Plan of Salvation). Grand Rapids: Eerdmans, 1942.

_______. “Paracaktimi (Predestination).” Tek Studime Biblike dhe Teologjike (Biblical and Theological Studies). Philadelphia: Presbyterian and Reformed, 1952.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Efesianëve” 1:3–6: I bekuar qoftë Perëndia dhe Ati i Zotit tonë Jezu Krisht, që na bekoi me çdo bekim frymëror në vendet qiellore, në Krishtin, sikurse na zgjodhi në të përpara themelimit të botës, që të jemi të shenjtë dhe të patëmetë përpara tij në dashuri, duke na paracaktuar për birësim për veten e tij me anë të Jezu Krishtit, sipas pëlqimit të vullnetit të vet, për lëvdim të lavdisë së hirit të tij, të cilin na dhuroi në të dashurin, Birin e tij.

HIMN

“KUR KJO BOTË KALIMTARE TË KETË SHKUAR (WHEN THIS PASSING WORLD IS DONE)”

Ky himn na kujton që kur të jemi në qiell e të hedhim vështrimin prapa në jetë, do të kuptojmë se sa më shumë i detyrohemi mëshirës dhe hirit të Perëndisë nga sa kemi kuptuar në këtë jetë. Strofa e fundit thekson veçanërisht faktin që zgjedhja jonë nuk bazohet tek ndonjë gjë e mirë tek vetja jona: “I zgjedhur jo për të mirat e mia.”

Kur kjo botë kalimtare të ketë shkuar,

Kur dielli i ndritshëm atje tej të ketë perënduar,

Kur me Krishtin në lavdi të shkojmë,

Historinë e përfunduar të jetës tonë, të shikojmë,

Atëherë, Zot, plotësisht do të di,

E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.

Kur dëgjoj klithmat që lëshohen

Që shkëmbinjtë dhe kodrat të sheshohen,

Kur i shikoj ato të fillojnë të tkurren

në zgrip të zjarrit me flakë të përmbyten,

Atëherë, Zot, plotësisht do të di,

E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.

Kur përpara fronit të qëndroj,

I veshur me bukuri që jo vetë e zotëroj,

Kur të të shikoj ashtu siç je,

Të të dua me zemër të pamëkatueshme,

Atëherë, Zot, plotësisht do të di,

E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.

Kur lavdet e qiellit të dëgjojmë,

Të larta sa bubullimat kumbojnë,

Zhurma të mëdha sa shumë ujëra,

Të ëmbla si tingëllon harpa,

Atëherë, Zot, plotësisht do të di,

E jo deri atëherë, se sa shumë të jam borxhli.

Jo për të mirën time i zgjedhur,

I zgjuar nga zemërimi për t’ia mbathur,

Në anë të Shpëtimtarit tani i fshehur jam,

nga Fryma, shenjtërinë e Tij kam,

Më mëso, Zot, që botës ti them,

Me dashurinë time se sa borxhli jam e kam qen’.

Autori: Robert Murray McCheyne, 1837

Pen
>