Kapitulli 21: Krijimi i njeriut

Krijimi i Njeriut

Përse na krijoi Perëndia? Në ç’kuptim na bëri Perëndia si Veten? Si mund ta kënaqim Atë në jetesën tonë të përditshme?

SHPJEGIME DHE BAZA NGA SHKRIMET

Kapitujt e mëparshëm morën në shqyrtim natyrën e Perëndisë dhe krijimin prej Tij të universit, qeniet shpirtërore që Ai krijoi si dhe marrëdhënie e Tij me botën në lidhje me kryerjen e mrekullive dhe përgjigjen ndaj lutjeve. Në këtë seksion të radhës, do të përqendrohemi tek kulmi i veprimtarisë krijuese të Perëndisë, krijimin prej Tij të qenieve njerëzore, si mashkull ashtu edhe femër, për të qenë më shumë si Ai se çfarëdo gjëje tjetër që Ai ka bërë. Së pari do të marrim në shqyrtim qëllimin e Perëndisë në krijimin e njeriut si dhe natyrën e njeriut ashtu sikurse Perëndia e krijoi që të ishte (kapitujt 21–23). Pastaj do të shikojmë natyrën e mëkatit si dhe mosbindjen e njeriut ndaj Perëndisë (kapitulli 24). Në fund, do të shqyrtojmë nisjen e planit të Perëndisë për shpëtimin e njerëzimit, duke diskutuar marrëdhënien e njeriu me Perëndinë, në besëlidhjet që Perëndia lidhi (kapitulli 25).

A. Përdorimi i fjalës njeri si referencë ndaj qenieve njerëzore

Përpara se të diskutojmë temën e këtij kapitulli, është e rëndësishme që të shqyrtojmë shkurtimisht nëse është apo jo e përshtatshme që të përdorim fjalën njeri si referencë ndaj të tërë racës njerëzore (si në titullin e këtij kapitulli). Ka njerëz sot të cilët refuzojnë të përdorin ndonjëherë fjalën “njeri” për t’iu referuar racës njerëzore në përgjithësi (duke përshirë si burrat ashtu edhe gratë), për shkak se pretendohet se një përdorim i tillë është jo i ndjeshëm ndaj gjinisë femërore (fjala njeri, në anglisht, është e njëjta me fjalën burrë – sh. i përkth.). Ata që ngrenë këtë kundërshti, do të preferonin që ne të përdornim vetëm terma “asnjanës për sa i takon gjinisë” siç janë në anglisht termat e tillë si: “njerëzimi,” “gjindja,” “qenie njerëzore,” apo “persona” për t’iu referuar racës njerëzore.

Pas shqyrtimit të këtij sugjerimi, unë vendosa të vazhdoj të përdor fjalën “njeri”, (si dhe një sërë termash të tjerë) për t’iu referuar racës njerëzore në këtë libër, për shkak se një përdorim i tillë, ka një përligjje hyjnore tek “Zanafilla” 5, dhe për shkak se mendoj se ka një çështje teologjike në lojë në këtë pikë. Tek “Zanafilla” 5:1–2 lexojmë se: “Ditën që Perëndia krijoi njeriun, e bëri të ngjashëm me Perëndinë. Ai i krijoi mashkull dhe femër, i bekoi dhe u dha emrin njeri, ditën që u krijuan” (kr. Zan. 1:27). Termi hebraik i përkthyer “Njeri” është אָדָם, H132, që është i njëjti term i përdorur për emrin Adam, si dhe i njëjti term i cili nganjëherë përdoret për burrin në ndryshim nga gruaja (Zan. 2:22, 25; 3:12; Pred. 7:28). Për rrjedhojë, praktika e përdorimit të të njëjtit term, për t’iu referuar (1) qenieve njerëzore mashkullore, dhe (2) racës njerëzore në përgjithësi, është një praktikë e cila e ka zanafillën tek Perëndia Vetë, dhe neve nuk duhet të na duket e kundërshtueshme apo si e pandjeshme.

Dikush mund të kundërshtojë duke thënë se kjo është thjesht në tipar i rastësishëm i gjuhës hebraike, por ky argument nuk është bindës për shkak se “Zanafilla” 5:2 përshkruan në mënyrë specifike veprimtarinë e Perëndisë në zgjedhjen e një emri i cili do të vlente për të tërë racën njerëzore.

Këtu unë nuk po them se ne duhet që gjithmonë të dublikojmë mënyrën biblike të të folurit, apo se është e gabuar të përdorësh terma të gjinisë asnjanëse në ndonjë rast për t’iu referuar racës njerëzore (siç sapo bëra në këtë fjali [në origjinalin anglisht – sh. i përkth.]), por më tepër që veprimtaria e emërtimit prej Perëndisë e raportuar tek “Zanafilla” 5:2 tregon se përdorimi i “njeri” për t’iu referuar të tërë racës njerëzore, është një zgjedhje e mirë dhe shumë me vend, si dhe një të cilën nuk duhet ta shmangim.^[1]1

Problemi teologjik që shtrohet është nëse ka ndonjë sugjerim për udhëheqësinë mashkullore apo kryesimin në familje që nga fillimi i krijimit. Fakti që Perëndia nuk zgjodhi që ta quante racën njerëzore “grua,” por “burrë,” ndoshta luan një farë roli në kuptimin prej nesh të planit fillestar të Perëndisë për burrat dhe gratë.^[2]2 Sigurisht, kjo çështje e emrit me të cilin ne zgjedhim t’i referohemi racës njerëzore, nuk është i vetmi faktor në atë diskutim, por është faktor gjithsesi, dhe përdorimi i gjuhës tonë në këtë drejtim, ka disi rëndësi për sa i takon diskutimit të roleve mashkull-femër sot.^[3]3

B. Përse u krijua njeriu?

1. Perëndia nuk kishte nevojë të krijonte njeriun, megjithëkëtë ai na krijoi për lavdinë e Tij. Në diskutimin e pavarësisë së Perëndisë në kapitullin 11 (shiko fq. 160–163), vumë re një sërë pasazhesh nga Shkrimi të cilat na mësojnë se Perëndia nuk ka nevojë as për ne, as për pjesën tjetër të krijimit, për asnjë arsye, e megjithëkëtë, ne dhe pjesa tjetër e krijimit e përlëvdojmë Atë dhe i sjellin gëzim. Përderisa kishte dashuri dhe përbashkësi të përsosur ndër pjesëtarët e Trinisë përgjatë gjithë përjetësisë (Gjoni 17:5, 24), Perëndia nuk na krijoi për shkak se qe i vetmuar apo për shkak se kishte nevojë për miqësi me persona të tjerë. Perëndia nuk kishte nevojë për ne për asnjë arsye.

Gjithsesi, Perëndia na krijoi për lavdinë e Tij. Në trajtimin që ne i kemi bërë pavarësisë së Tij, vumë re se Perëndia u referohet djemve dhe vajzave të Tij deri në skajin e dheut, duke i quajtur ata që “kam krijuar për lavdinë time” (Isa. 43:7; kr. Efe. 1:11–12). Për rrjedhojë, ne duhet që “të gjitha t'i bëjmë për lavdinë e Perëndisë” (1 Kor. 10:31).

Ky fakt e garanton që jetët tona janë të rëndësishme. Kur kuptojmë fillimisht se Perëndia nuk kishte nevojë të na krijonte e as ka nevojë për ne për ndonjë gjë, mund të dalim në përfundimin që jeta jonë nuk ka fare rëndësi. Por, Shkrimi na thotë që ne u krijuam për të përlëvduar Perëndinë, duke nënkuptuar që ne jemi të rëndësishëm për Perëndinë Vetë. Ky është përkufizimi përfundimtar i rëndësisë apo domethënies së mirëfilltë për jetën tonë: Nëse ne jemi me të vërtetë të rëndësishëm për Perëndinë për gjithë përjetësinë, atëherë çfarë mase më të madhe rëndësie apo peshe do të donim të kishim?

2. Cili është qëllimi ynë në jetë? Fakti që Perëndia na krijoi për lavdinë e Tij, përcakton përgjigjet e duhura ndaj pyetjes: “Cili është qëllimi ynë në jetë?” Qëllimi ynë duhet të jetë të përmbushim arsyen përse Perëndia na krijoi: ta përlëvdojmë Atë. Kur e trajtojmë këtë çështje në lidhje me Perëndinë Vetë, do të kemi një përmbledhje të mirë për qëllimin tonë. Ndërsa, kur mendojmë për interesin tonë në këtë mes, bëjmë zbulimin e gëzueshëm që ne jemi supozuar të shijojmë Perëndinë e të gjejmë kënaqësi të madhe tek Ai si dhe tek marrëdhënia jonë me Të. Jezusi thotë: “Unë kam ardhur që të kenë jetë e ta kenë me bollëk” (Gjoni 10:10). Davidi i thotë Perëndisë: “ka plot gëzim në praninë tënde; në të djathtën tënde ka kënaqësi në përjetësi” (Ps. 16:11). Ai me zor pret të banojë në shtëpinë e Zotit përgjithnjë, “për të soditur bukurinë e Zotit” (Ps. 27:4), edhe Asafi thërret:

Cilin kam në qiell veç teje?

Dhe mbi tokë nuk dëshiroj tjetër njeri veç teje.

Mishi im dhe zemra ime mund të ligështohen,

por Perëndia është kështjella e zemrës sime

dhe pjesa ime në përjetësi. (Ps. 73:25–26)

Plotësia e gëzimit gjendet në njohjen e Perëndisë dhe gjetjen kënaqësi në shkëlqyeshmërinë e karakterit të Tij. Të jesh në praninë e Tij, të gëzosh bashkësi me Të, është një bekim më i madh se çfarëdo gjëje tjetër që mund të përfytyrohet.

Oh, sa të dashura janë banesat e tua,

o Zot i ushtrive!

Shpirti im dëshiron me zjarr dhe shkrihet

për oborret e Zotit;

zemra ime dhe mishi im i dërgojnë britma gëzimi

Perëndisë të gjallë....

Po, një ditë në oborret e tua vlen më tepër

se një mijë gjetiu (Ps. 84:1–2, 10)

Për rrjedhojë, qëndrimi normal i zemrës së një të krishteri, është që të gëzohet në Zotin dhe në mësimet e jetës që Ai na jep (Rom. 5:2–3; Fil. 4:4; 1 Thes. 5:16–18; Jakobi 1:2; 1 Pjetri 1:6, 8; etj.).^[4]4

Ndërkohë që ne përlëvdojmë Perëndinë dhe e shijojmë Atë, Shkrimi na thotë se Ai gëzohet në ne. Lexojmë: “Ashtu si i martuari gëzohet për nusen, kështu Perëndia do të gëzohet për ty” (Isa. 62:5), dhe Sofonia profetizon se Zoti “do të mbushet me gëzim për ty, në dashurinë e tij do të qëndrojë në heshtje, do të gëzohet për ty me britma gëzimi” (Sof. 3:17–18).

Ky kuptim i doktrinës së krijimit të njeriut, ka rezultate shumë praktike. Kur ne kuptojmë se Perëndia na krijoi që ta përlëvdojmë Atë, dhe kur nisim të veprojmë në mënyra të cilat përmbysin atë qëllim, atëherë fillojmë të përjetojmë një intensitet gëzimi në Zotin që nuk e kemi njohur kurrë më parë. Kur kësaj i shtojmë kuptimin nga ana jonë të faktit që Perëndia Vetë është duke u gëzuar në miqësinë tonë me Të, gëzimi ynë bëhet “i patregueshëm dhe i mbushur me lavdi qiellore” (1 Pjetrit 1:8, parafrazim i zgjeruar i autorit).^[5]5

Dikush mund të kundërshtojë duke thënë se është gabim nga ana e Perëndisë që të kërkojë lavdi për Veten me krijimin e njeriut. Padyshim që është e gabuar për qeniet njerëzore të fillojnë të kërkojnë lavdi për veten, siç shikojmë në shembullin dramatik të vdekjes së Herod Agripës I. Kur ai me krenari pranoi brohoritjet e turmës që thërret: “Zë Perëndie dhe jo njeriu!” (Veprat 12:22), “menjëherë engjëlli i Zotit e goditi, sepse nuk i kishte dhënë lavdi Perëndisë; dhe, i brejtur nga krimbat, dha shpirt” (Veprat 12:23). Herodi vdiq për shkak se ai i zhvati Perëndisë lavdinë e Tij, lavdi të cilën e meritonte Perëndia, dhe jo ai vetë.

Por kur Perëndia merr lavdi për Veten, kujt po i vjedh lavdinë Ai? A ka ndonjë i cili meriton lavdi më shumë se ç’e meriton Ai? Padyshim që jo! Ai është Krijuesi, Ai bëri gjithçka, dhe Ai e meriton të tërë lavdinë. Ai është i denjë të marrë lavdinë. Njerëzit nuk duhet të kërkojnë lavdi për veten, por në këtë rast, ajo që është e gabuar për njeriun, është e duhur për Perëndinë, për shkak se Ai është Krijuesi. Është e drejtë dhe jo e gabuar, që Ai të përlëvdohet. Faktikisht, po qe se Ai nuk do të merrte lavdi nga të tëra krijesat në univers, kjo do ishte tmerrësisht e gabuar! Njëzetekatër pleqtë përreth fronit të Perëndisë, këndojnë në mënyrë të vazhdueshme:

“I denjë je, o Zot,

 të marrësh lavdinë, nderimin dhe fuqinë,

 sepse ti i krijove të gjitha gjërat,

dhe për hir të vullnetit tënd janë dhe u krijuan.” (Zbu. 4:11)

Pali ia bret: “Sepse prej tij dhe me anë të tij dhe ndaj tij janë të gjitha. Lavdi atij përjetë! Amen” (Rom. 11:36). Kur fillojmë të vlerësojmë natyrën e Perëndisë si Krijuesi pafundësisht i përsosur i Cili meriton të tërë lavdërimin, atëherë zemrat tona nuk do të gjejnë prehje derisa ne t’i japim Atij lavdi me të gjithë “zemrën... shpirtin... mendjen, dhe... forcën” tonë (Marku 12:30).

C. Njeriu në ngjasim me Perëndinë

1. Kuptimi i “ngjasimit me Perëndinë.” Nga tërë krijesat që Perëndia bëri, vetëm njëra syresh, njeriu, thuhet se u bë “në përngjasim me Perëndinë.”^[6]6 Çfarë domethënieje ka kjo? Ne mund të përdorim përkufizimin vijues: Fakti që njeriu është në përngjasim me Perëndinë do të thotë se njeriu është si Perëndia dhe përfaqëson Perëndinë.

Kur Perëndia thotë: “Ta bëjmë njeriun sipas shëmbëlltyrës sonë dhe në ngjasim me ne” (Zan. 1:26), kuptimi i kësaj është që Perëndia planifikon që një krijesë ta bëjë të ngjashme me Të. Si fjala hebraike për “ngjasim” (צֶלֶם, H7512) ashtu edhe fjala hebraike “përngjasim” (דְּמוּת, H1952) i referohet diçkaje që është e ngjashme por jo identike me gjërat që ajo prezanton e thjesht si diçka e “ngjashme” me to. Fjala ngjasim mund të përdoret gjithashtu për diçka që përfaqëson diçka tjetër.^[7]7

Teologët kanë kaluar shumë kohë në përpjekje për të specifikuar një karakteristikë të njeriut, apo fare pak karakteristika, në të cilat shikohet më së shumti ngjasimi me Perëndinë.^[8]8 Disa kanë menduar se ngjasimi me Perëndinë konsiston në aftësinë intelektuale të njeriut, të tjerë mendojnë se është në aftësinë e tij për të marrë vendime morale si dhe për të bërë zgjedhje të vullnetshme. Të tjerë kanë menduar se ngjasimi me Perëndinë i referohej pastërtisë fillestare morale, apo krijimit të tij si mashkull dhe femër (shiko Zan. 1:27), apo mbizotërimit të Tij mbi tokë.

Në këtë diskutim, më e mira do të ishte që të përqendronim vëmendjen kryesisht tek kuptimet e fjalëve “shëmbëllim” dhe “ngjasim.” Siç e kemi parë, këto terma kishin kuptime mjaft të qarta për lexuesit e parë. Kur kuptojmë që fjalët hebraisht për “shëmbëlltyrë” dhe “ngjashmëri” thjesht i informonin lexuesit e parë që njeriu ishte si Perëndia, dhe në shumë mënyra mund të përfaqësonte Perëndinë, del se një pjesë e mirë e polemikës mbi kuptimin e “shëmbëllimit të Perëndisë” është një kërkim për një kuptim tepër të ngushtë dhe tepër specifik. Kur Shkrimi raporton që Perëndia tha: “Ta bëjmë njeriun sipas shëmbëlltyrës sonë dhe në ngjasim me ne” (Zan. 1:26), kjo do të kishte patur thjesht kuptimin për lexuesit e parë: “Le ta bëjmë njeriun që të jetë si Ne dhe të na përfaqësojë Ne.”

Për shkak se “shëmbëlltyrë” dhe “përngjasim” kishin këto kuptime, Shkrimi nuk ka përse të thotë diçka të tillë si:

Fakti që njeriu është në përngjasim me Perëndinë do të thotë se njeriu është si Perëndia në mënyrat e mëposhtme: në aftësinë intelektuale, pastërtinë morale, natyrën shpirtërore, dominimin mbi tokën, krijueshmërinë, aftësinë për të ndërmarrë zgjedhje etike, dhe pavdekshmërinë [apo disa deklarata të ngjashme me këto].

Një shpjegim i tillë është i panevojshëm, jo vetëm për shkak se termat në fjalë kishin kuptime të qarta, por gjithashtu për shkak se asnjë listë e tillë nuk mund të përfaqësonte siç duhej temën: teksti duhet vetëm që të pohojë që njeriu është si Perëndia ndërkohë që është pjesa tjetër e Shkrimit ajo e cila paraqet më shumë hollësi shpjeguese. Në fakt, ndërkohë që lexojmë pjesën tjetër të Shkrimit, kuptojmë se një kuptim i plotë i përngjasimit të njeriut me Perëndinë do të kërkonte një kuptim të plotë të kush është Perëndia në qenien e Tij si dhe në veprimet e Tij, si dhe një kuptim të plotë të kush është njeriu dhe çfarë bën ai. Sa më shumë që të dimë rreth Perëndisë dhe njeriut, aq më shumë ngjashmëri do të dallojmë, dhe aq më plotësisht do të kuptojmë atë që Shkrimi nënkupton kur thotë se njeriu është në shëmbëllimin e Perëndisë. Shprehja e përdorur i referohet çdo mënyre në të cilën njeriu është si Perëndia.

Kuptimi i domethënies së shprehjes që njeriu është krijuar në ngjasim me Perëndinë, përforcohet nga ngjashmëria mes “Zanafillës” 1:26, ku Perëndia deklaron qëllimin e Tij për të krijuar njeriun në shëmbëllimin dhe ngjasim me Të, si dhe “Zanafillës” 5:3: “Adami jetoi njëqind e tridhjetë vjet dhe i lindi një djalë që i përngjiste, një djalë që i përngjiste [דְּמוּת, H1952], njëlloj në shëmbëlltyrë të tij [צֶלֶם, H7512], dhe e quajti Seth.” Sethi nuk ishte identik me Adamin, por ai i ngjante nga shumë drejtime, ashtu si një djalë i ngjan të atit. Teksti thjesht ka kuptimin që Sethi ishte si Adami. Ai nuk specifikon ndonjë numër specifik aspektesh në të cilat Sethi ishte si Adami, dhe do të ishte tepër kushtëzuese për ne po të pohonim që njëra apo tjetra karakteristikë, përcaktonte mënyrën në të cilën Sethi ishte në shëmbëlltyrën dhe përngjasimin e Adamit. A mos ishin sytë e kaftë të tij? Apo ndoshta kaçurrelat? Ndoshta ishin aftësitë atletike, apo qëndrimi i tij serioz ose ndoshta gjaknxehtësia e tij? Sigurisht, spekulime të tilla do të ishin të padobishme. Është e qartë që nga cilado pikëpamje në të cilën Sethi i ngjante Adamit, kjo do të ishte pjesë e përngjasimit të tij me Adamin, dhe kësisoj pjesë e të qenurit “në përngjasim” me Adamin. Po kështu, në çdo drejtim që njeriu është si Perëndia, është pjesë e qenies së tij në shëmbëlltyrën dhe ngjasim me Perëndinë.

2. Rënia: Ngjasimi me Perëndinë është shtrembëruar por nuk ka humbur. Ne mund të pyesim nëse njeriu do mund të mendohej ende të ishte si Perëndia pas mëkatimit. Kjo çështje ka marrë përgjigje që herët tek “Zanafilla” ku Perëndia i jep Noas autoritetin për të caktuar dënim me vdekje për krimin e vrasjes nga njerëzit, menjëherë pas përmbytjes: Perëndia thotë: “Cilido që derdh gjakun e një njeriu, gjaku i tij do të derdhet nga një njeri, sepse Perëndia e ka krijuar njeriun sipas shëmbëlltyrës së vet” (Zan. 9:6). Paçka se njerëzit janë të mëkatshëm, ka ende mjaft ngjashmëri me Perëndinë që ka mbetur në ta, saqë vrasja e një personi tjetër (të “derdhësh gjak” është një shprehje e Besëlidhjes së Vjetër që nënkupton vrasjen e një njeriu) do të thotë të sulmosh atë pjesë të krijimit që i përngjan më shumë Perëndisë, dhe nxjerr në pah një përpjekje apo dëshirë (nëse dikush do mundte) për të sulmuar Perëndinë Vetë.^[9]9 Njeriu është ende sipas përngjasimit me Perëndinë. Besëlidhja e Re e konfirmon këtë kur “Jakobi” 3:9 thotë se njerëzit në përgjithësi, jo thjesht besimtarët, “janë bërë sipas shëmbëllimit të Perëndisë.”

Sidoqoftë, përderisa njeriu ka mëkatuar, ai padyshim që nuk është aq i ngjashëm me Perëndinë sa ç’ka qenë më përpara. Pastërtia e tij morale ka humbur dhe karakteri i tij mëkatar nuk pasqyron shenjtërinë e Perëndisë. Intelekti i Tij është zvetënuar nga falsiteti dhe keqkuptimet. E folura e tij nuk përlëvdon më vazhdimisht Perëndinë. Marrëdhëniet e tij shpesh herë drejtohen nga egoizmi e jo dashuria e kështu me radhë. Paçka se njeriu është ende në shëmbëlltyrën e Perëndisë në çdo aspekt të jetës, disa pjesë të atij imazhi janë shtrembëruar apo kanë humbur. Me pak fjalë, “Perëndia e ka bërë njeriun të drejtë, por njerëzit kanë kërkuar shumë marifete” (Pred. 7:29). Pas rënies, atëherë, ne jemi ende në përngjasim me Perëndinë, ne jemi ende si Perëndia dhe ende përfaqësojmë Perëndinë, por imazhi i Perëndisë tek ne është shtrembëruar; ne jemi më pak plotësisht si Perëndia sesa ç’ishim përpara hyrjes së mëkatit.

Për rrjedhojë, është e rëndësishme që ne të kuptojmë domethënien e plotë të shëmbëlltyrës së Perëndisë jo thjesht nga vëzhgimi i qenieve njerëzore siç janë tani, por nga treguesit biblikë që na flasin për natyrën e Adamit dhe Evës kur Perëndia i krijoi, dhe kur gjithçka që Perëndia kishte bërë, qe “shumë e mirë” (Zan. 1:31). Natyra e vërtetë e njeriut në shëmbëlltyrën e Perëndisë, u pa gjithashtu në fillim të jetës së Krishtit. Masa e plotë e shkëlqyeshmërisë së njerëzishmërisë tonë, nuk do të shikohet përsëri gjatë jetës tonë në tokë derisa Krishtit të kthehet dhe ne të kemi përftuar të tëra dobitë e shpëtimit që Ai fitoi për ne.

3. Shpengimi në Krishtin: një rikuperim progresiv i më shumë prej ngjasimit me Perëndinë. Gjithsesi, është inkurajuese që të kthehesh tek Besëlidhja e Re e të shikosh që shpengimi ynë në Krishtin do të thotë se ne mundemi që edhe në këtë jetë, të rritemi progresivisht duke u bërë gjithnjë e më shumë si Perëndia. Për shembull, Pali thotë se si të krishterë ne kemi një natyrë të re e cila “përtërihet në njohurinë, sipas shembullit të atij që e krijoi” (Kol. 3:10). Ndërkohë që fitojmë një kuptim të mirëfilltë të Perëndisë, Fjalës së Tij dhe botës së Tij, ne fillojmë të mendojmë gjithnjë e më shumë për mendimet që Perëndia Vetë ka. Në këtë mënyrë ne “përtërihemi në njohurinë” si dhe bëhemi më shumë si Perëndia në mënyrën tonë të të menduarit. Ky është një përshkrim i rrjedhës së zakonshme të jetës së krishterë. Kështu Pali mund të thotë gjithashtu se ne “shndërrohemi në të njëjtin shëmbëllim [fjalë për fjalë “imazh,” Gk. εἰκών (G1635)] nga lavdia në lavdi” (2 Kor. 3:18).^[10]10 Përgjatë kësaj jete, ndërkohë që bëhemi edhe më të pjekur si të krishterë, ne rritemi duke i përngjarë më shumë Perëndisë. Më veçanërisht ne rritemi në përngjasim me Krishtin në jetën tonë si dhe në karakterin tonë. Faktikisht, qëllimi për të cilin Perëndia na shpengoi, është që të mund “të jemi njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij” (Rom. 8:29) dhe kësisoj të jemi ekzaktësisht si Krishti në karakterin tonë moral.

4. Kur Krishti të kthehet: Rimëkëmbje e plotë e përngjasimit me Perëndinë. Premtimi i mahnitshëm i Besëlidhjes së Re, është që ashtu sikurse ne kemi qenë si Adami (pre e vdekjes dhe mëkatit), po ashtu do të jemi si Krishti (moralisht të pastër, kurrë më pre e vdekjes): “sikurse mbartëm shëmbëllimin e tokësorit, do të mbartim edhe shëmbëllimin e qiellorit” (1 Kor. 15:49).^[11]11 Masa e plotë e krijimit tonë në përngjasim me Perëndinë, nuk shikohet në jetën e Adamit i cili mëkatoi, e nuk shikohet as edhe në jetën tonë sot, sepse ne jemi jo të përsosur. Por, Besëlidhja e Re thekson faktin që qëllimi i Perëndisë në krijimin e njeriut sipas përngjasimit me të, qe përmbushur plotësisht në personin e Jezusit Krishtit. Ai Vetë “është shëmbëllimi i Perëndisë” (2 Kor. 4:4); “Ai është shëmbëllimi i Perëndisë të padukshëm” (Kol. 1:15). Tek Jezusi ne shikojmë ngjashmëri njerëzore me Perëndinë ashtu sikurse qe synuar që të ishte, dhe kjo duhet të na bëjë që të gëzohemi që Perëndia na ka paracaktuar që sikurse thuhet për ne: “të jenë njësoj me shëmbëllimin e Birit të tij” (Rom. 8:29; kr. 1 Kor. 15:49): “kur të shfaqet ai, do të jemi të ngjashëm me të” (1 Gjonit 3:2).

5. Aspekte specifike të ngjasimit tonë me Perëndinë. Paçka se më sipër kemi thënë se do të ishte e vështirë të përkufizonim të tëra aspektet në të cilat ne i ngjajmë Perëndisë, gjithsesi, mund të përmendim disa aspekte të ekzistencës tonë që na tregojnë se jemi më shumë si Perëndia sesa tërë pjesa tjetër e krijimit.^[12]12

a. Aspekte morale: (1) Ne jemi krijesa moralisht llogaridhënëse përpara Perëndisë për veprimet tona. Korresponduese me atë llogaridhënie, ne kemi: (2) një ndjesi të brendshme të të duhurës dhe të gabuarës, gjë që na dallon prej kafshëve (të cilat kanë pak, për të mos thënë aspak ndjenjë të brendshme morali apo drejtësie, por që thjesht reagojnë nga frika se mos ndëshkohen apo nga shpresa për ndonjë shpërblim). Kur veprojmë në përputhje me standardet morale të Perëndisë, ngjasimi ynë me Perëndinë pasqyrohet në: (3) sjellje e cila është e shenjtë dhe e drejtë përpara Tij, por, në kontrast me këtë pangjashmëria jonë me Perëndinë del në pah kurdoherë që ne mëkatojmë.

b. Aspekte shpirtërore: (4) Ne jo vetëm që kemi trupa fizikë, por gjithashtu kemi një shpirt jo material, dhe për rrjedhojë ne mund të veprojmë në mënyra të cilat janë të rëndësishme në botën jomateriale shpirtërore të ekzistencës. Kjo do të thotë se kemi (5) një jetë shpirtërore e cila na mundëson që të lidhemi me Perëndinë si persona, t’i lutemi e ta lavdërojmë Atë, si dhe të dëgjojmë Atë të na flasë fjalët që ka për ne.^[13]13 Asnjë kafshë nuk do të kalojë kurrë një orë lutjesh ndërmjetësuese për shpëtimin e një të afërmi apo të një shoku! E lidhur me këtë jetë shpirtërore është fakti që ne kemi (6) pavdekshmërinë; ne nuk do të reshtim së ekzistuari por do të jetojmë përgjithnjë.

c. Aspekte mendore: (7) Ne kemi aftësinë për të arsyetuar si dhe për të menduar në mënyrë logjike e të mësojmë atë që na dallon nga bota shtazore. Kafshët nganjëherë shfaqin sjellje mbresëlënëse në gjetjen e rrugëdaljes nga labirintet apo në zgjidhjen e problemeve në botën fizike, por padyshim që ato nuk përfshihen në arsyetimin abstrakt, gjëra të tilla si “historia e filozofisë së qenve” për shembull, nuk ekzistojnë. Gjithashtu, asnjë kafshë, që prej kohës që u krijua nuk është zhvilluar qoftë edhe pak në arsyetimin e problemeve etike, apo në përdorimin e koncepteve filozofike, etj. Asnjë grup shimpazeshë nuk do të ulet ndonjëherë në tryezë për të diskutuar rreth doktrinës së Trinisë apo meritave relative të Kalvinizmit apo Arminianizmit! Në fakt, edhe në zhvillimin e aftësive fizike dhe teknike, ne jemi tepër ndryshe nga kafshët: kastorët vazhdojnë të ndërtojnë të njëjtat lloje digash që kanë ndërtuar për mijëra brezni, zogjtë ende ndërtojnë të njëjtat lloje folesh, dhe bletët ende ndërtojnë të njëjtat lloje zgjojesh. Por, ne vazhdojmë të zhvillojmë aftësi dhe kompleksitet gjithnjë e më të lartë në teknologji, bujqësi, shkencë, si dhe pothuajse në çdo fushë përpjekjesh njerëzore.

(8) Përdorimi prej nesh i një gjuhe të ndërlikuar dhe abstrakte, na dallon prej kafshëve. Që kur ishte katër vjeç, unë mund t’i thoja tim biri të zbriste në bodrum e të më merrte kaçavidën e madhe të kuqe që është tek tavolina e punës. Edhe sikur të mos e kishte parë kurrë më përpara, ai do të mundej që fare lehtë ta kryente atë detyrë për shkak se ai i dinte kuptimet e fjalëve “shko,” “merr,” “i/e madhe,” “e kuqe,” “kaçavidë,” “tavolinë pune,” dhe “bodrum.” Ai mund të kishte bërë të njëjtën gjë për një çekiç të vogël bojëkaf, apo për një kovë të zezë pranë tavolinës së punës apo cilëndo prej dhjetëra artikujsh të cilat ndoshta ai nuk i kishte parë kurrë më përpara, por që pamjen e të cilave mund ta krijonte kur unë ia përshkruaja me pak fjalë. Përgjatë gjithë historisë, asnjë shimpanze nuk ka qenë në gjendje që ta kryejë një detyrë të tillë, një detyrë kjo e cila nuk është mësuar përmes përsëritjes me shpërblime, por që thjesht përshkruhet me fjalë të cilat i referohen një objekti të cilin dëgjuesit nuk e kanë parë ndonjëherë më parë. Megjithëkëtë, qenie njerëzore katër vjeçare, mund ta bëjnë këtë gjë vazhdimisht, dhe neve kjo nuk na duket si kushedi çfarë. Pjesa më e madhe e tetë vjeçarëve mund të shkruajnë një letër të kuptueshme drejtuar gjyshërve të tyre për të përshkruar një ekskursion në kopshtin zoologjik, apo mund të shkojnë në një vend të huaj e të mësojnë çfarëdo gjuhe në botë, dhe e tëra kjo gjë na duket tërësisht normale. Por, asnjë kafshë nuk do të shkruajë ndonjëherë një letër të tillë drejtuar gjyshërve, e madje as do të japë kohën e kryer, të tashme dhe të ardhme të qoftë edhe një foljeje në frëngjisht, e as të lexojë një histori policeske e ta kuptojë, apo të gjejë kuptimin e qoftë një vargu të Biblës. Fëmijët tanë i bëjnë këto gjëra aty për aty, dhe kësisoj e tregojnë veten shumë më tepër superiorë ndaj botës shtazore aq sa ne pyesim veten se si shpjegohet që nganjëherë njerëzit kanë menduar se ne s’jemi gjë tjetër veç një tjetër lloj kafshe.

(9) Një dallim tjetër mendor mes njerëzve dhe kafshëve, është që ne jemi të vetëdijshëm për të ardhmen e largët, e madje edhe që kemi një ndjenjë të brendshme që na thotë se do të jetojmë edhe pasi të vdesim fizikisht, një ndjenjë kjo që u jep njerëzve një dëshirë për të synuar që të jenë në një pozitë të drejtë me Perëndisë përpara se të vdesin (Perëndia “ka vënë madje përjetësinë në zemrat e tyre,” Pred. 3:11).

(10) Përngjasimi ynë me Perëndinë, vihet re gjithashtu në krijueshmërinë tonë njerëzore në fusha të tilla si arti, muzika dhe literatura, si dhe në aftësinë tonë shpikëse në shkencë dhe teknologji. Një krijimtari të tillë ne nuk duhet ta mendojmë si të kufizuar tek muzikantët apo artistët me famë botërore. Ajo pasqyrohet gjithashtu në një mënyrë të kënaqshme në aktrim apo në skeçet e aktruara prej fëmijëve, në zotësinë e pasqyruar në gatimin e një vakti ushqimor apo në dekorimin e një shtëpie, apo në mbjelljen e një kopshti, si dhe në aftësinë shpikëse të treguar nga çdo qenie njerëzore që “rregullon” diçka që thjesht nuk po funksiononte siç duhet.

Aspektet e renditura më sipër në lidhje me ngjashmërinë me Perëndinë, kanë qenë mënyra në të cilat ne ndryshojmë nga kafshët në mënyrë absolute jo thjesht në rend. Por ka edhe fusha të tjera në të cilat ne ndryshojmë nga kafshët në një shkallë të konsiderueshme, dhe edhe këto mund të tregojnë ngjashmërinë tonë me Perëndinë.

(11) Në fushën e emocioneve, përngjasimi ynë me Perëndinë shikohet në një diferencë të madhe në shkallën dhe kompleksitetin emocional. Sigurisht, kafshët shfaqin ca emocione (kushdo që ka patur një qen, mund të kujtojë ndër të tjera shprehje evidente gëzimi, trishtimi, frike nga ndëshkimi kur ka bërë gabim, zemërimi nëse një kafshë tjetër ka shkelur “territorin” e tij, kënaqësie dhe ndjenjash të ngrohta, të shfaqura këto nga kafsha). Por në kompleksitetin e emocioneve që ne përjetojmë, edhe në këtë drejtim ne jemi shumë më ndryshe sesa pjesa tjetër e krijimit. Pasi shikoj ndeshjen e bejsbollit të djalit tim, unë mundem që njëherësh të më vijë keq që skuadra e tij humbi, por edhe të jem i gëzuar që ai luajti mirë, krenar për lojën e mirë të tij, mirënjohës ndaj Perëndisë që më ka dhënë një djalë si dhe gëzim teksa e shikoj të rritet, i lumtur për shkak të këngës së lavdërimit që më ka jehuar në kokë tërë pasditen dhe në ankth sepse do bëhemi vonë për darkë! Ka shumë pak gjasa që ndonjë kafshë të mund të përjetojë ndonjë gjë qoftë edhe të përafërt me kompleksitetin e ndjenjës emocionale tonë.

d. Aspekte marrëdhënore: Përveç aftësisë tonë unikale që të krijojmë marrëdhënie me Perëndinë (e diskutuar më lart), ka edhe aspekte të tjerë marrëdhënorë të të qenurit në përngjasim me Perëndinë. (12) Paçka se pa dyshim që kafshët kanë një farë sensi komuniteti me njëri tjetrin, thellësia e harmonisë ndërpersonale e përjetuar në martesën njerëzore, në një familje njerëzore, kur ajo funksionon në përputhje me parimet e Perëndisë, dhe në një kishë kur një komunitet i besimtarëve është duke ecur në përbashkësi me Zotin dhe me njëri-tjetrin, është shumë më e madhe sesa harmonia ndërpersonale e përjetuar prej cilësdo kafshe. Në marrëdhëniet tona familjare si dhe në kishë, ne jemi gjithashtu superiorë ndaj engjëjve të cilët nuk martohet, as lindin fëmijë e as jetojnë në shoqërinë e bijve dhe bijave të shpenguar të Perëndisë.

(13) Në vetë martesën, ne pasqyrojmë natyrën e Perëndisë në faktin që si burra dhe gra, ne kemi barazi në rëndësi por dallime në role, që nga koha që Perëndia na krijoi (shiko diskutimin tek kapitulli 22).

(14) Njeriu është si Perëndia në marrëdhënien e tij me pjesën tjetër të krijimit. Specifikisht, njeriut i është dhënë e drejta që të sundojë mbi krijimin dhe kur Krishti të kthehet madje do t’i jepet autoritet që të ulet e të gjykojë engjëjt (1 Kor. 6:3; Zan. 1:26, 28; Psa. 8:6–8).

e. Aspektet fizike: A ka ndonjë gjë në bazë të së cilës trupat tanë njerëzorë janë gjithashtu pjesë e asaj që do të thotë të bëhesh në ngjasim me Perëndinë? Padyshim që ne nuk duhet të mendojmë se trupat tanë fizikë nënkuptojnë që edhe Perëndia Vetë ka një trup, sepse “Perëndia është Frymë” (Gjoni 4:24), dhe është mëkat ta mendojmë Atë apo ta portretizojmë Atë në çfarëdo mënyre që do të nënkuptonte që Ai ka një trup material apo fizik (shiko Eks. 20:4; Psa. 115:3–8; Rom. 1:23).^[14]14 Por paçka se trupat tanë fizikë nuk duhen marrë kurrsesi sikur nënkuptojnë që Perëndia ka një trup fizik, a ka ende ndonjë aspekt në të cilin trupat tanë pasqyrojnë diçka prej karakterit të Perëndisë Vetë dhe në këtë përbëjnë pjesë të asaj që do të thotë të jesh i krijuar në ngjasim me Perëndinë? Padyshim që kjo vlen të thuhet për disa aspekte. Për shembull, trupat tanë fizikë, na japin aftësinë që të shikojmë me sytë tanë. Kjo është një cilësi e ngjashme me ato të Perëndisë për shkak se edhe Perëndia Vetë shikon, dhe shikon shumë më tepër se çdo të shikojmë ne ndonjëherë, paçka se këtë Ai nuk e bën me sy fizikë siç bëjmë ne. Veshët tanë na japin aftësinë për të dëgjuar, dhe kjo është një aftësi e ngjashme me ato të Perëndisë, paçka se Perëndia nuk ka veshë fizikë. Goja jonë na jep mundësinë që të flasim, duke pasqyruar kësisoj faktin që Perëndia është një Perëndi i Cili flet. Shqisat tona të të shijuarit, të prekurit dhe të të nuhaturit, na japin aftësinë për të kuptuar dhe shijuar krijimin e Perëndisë, duke reflektuar mbi faktin që Perëndia Vetë kupton dhe shijon krijimin që ka bërë vetë, paçka se në një kuptim shumë më të madh nga ç’bëjmë ne.

Është e rëndësishme që të kuptojmë se është njeriu vetë ai që u krijua në përngjasim me Perëndinë, e jo thjesht fryma apo mendja e tij. Padyshim që trupat tanë fizikë janë një pjesë shumë e rëndësishme e ekzistencës tonë, dhe, kur të transformohen me kthimin e Krishtit, ato do të vazhdojnë të jenë pjesë e ekzistencës tonë për gjithë përjetësinë (shiko 1 Kor. 15:43–45, 51–55). Për rrjedhojë, trupat tanë janë krijuar nga Perëndia si instrumente të përshtatshme në mënyrë që të përfaqësojnë fizikisht natyrën tonë njerëzore, e cila është bërë për të qenë si natyra e Perëndisë Vetë. Faktikisht, pothuajse gjithçka që ne bëjmë, është bërë nëpërmjet përdorimit të trupave tanë fizikë—të menduarit tonë, gjykimet tona morale, lutjet dhe lavdërimet tona, demonstrimet tona të dashurisë dhe preokupimit për të tjerët, të tëra këto janë bërë duke përdorur trupat fizikë që Perëndia na ka dhënë. Për rrjedhojë, nëse tregohemi të kujdesshëm për të thënë se nuk po themi që Perëndia ka një trup fizik, ne mund të themi se (15) trupat tanë fizikë, në mënyra të ndryshme pasqyrojnë diçka prej karakterit të Perëndisë Vetë gjithashtu. Për më tepër, një pjesë e mirë e lëvizjes fizike dhe demonstrimit të dhuratave të dhëna nga Perëndia, vjen përmes përdorimit të trupit tonë. Dhe padyshim (16) aftësia fizike e dhënë nga Perëndia për të lindur dhe rritur fëmijët të cilët janë si vetja jonë (shiko Zan. 5:3) është një reflektim mbi aftësinë e Vetë Perëndisë për të krijuar qenie njerëzore të cilat janë si Ai.

Veçanërisht në një sërë prej pikave të ndryshme të fundit, këto dallime mes qenieve njerëzore si dhe pjesës tjetër të krijimit, nuk janë dallime absolute por shpesh herë dallime të një shkalle shumë të madhe. Ne përmendëm se kafshët përjetojnë disa emocione. Ekziston gjithashtu autoritet në marrëdhëniet ku komunitetet shtazore kanë drejtues, autoriteti i të cilëve pranohet nga pjesëtarët e tjerë të kopesë. Për më tepër, ka disa ngjashmëri madje edhe në ato dallime të cilat ne i mendojmë më absolute: kafshët janë në gjendje që të arsyetojnë deri diku si dhe mund të komunikojnë me njëra tjetrën në mënyra të ndryshme, që në një kuptim primitiv mund të quhet “gjuhë.” Kjo nuk duhet të na habisë: nëse Perëndia e bëri të tërë krijimin në atë mënyrë që të pasqyrojë karakterin e Tij në mënyra ta ndryshme, kjo është ajo që do të pritnim. Faktikisht, kafshët më komplekse e më shumë të zhvilluara, janë më shumë si Perëndia sesa format më të ulëta të kafshëve. Për rrjedhojë, ne nuk duhet të themi që vetëm njeriu reflekton ndonjë ngjashmëri me Perëndinë, sepse në një mënyrë a një tjetër, i tërë krijimi pasqyron një farë ngjashmërie me Perëndinë.^[15]15 Por është ende e rëndësishme të kuptojmë se vetëm njeriu nga i tërë krijimi, është kaq shumë si Perëndia saqë të mundet të thuhet se ai është “në shëmbëllimin e Perëndisë.” Ky afirmim nga Shkrimi, së bashku me urdhëresat e Shkrimit që na thonë të imitojmë Perëndinë në jetën tonë (Efe. 5:1; 1 Pjetrit 1:16), si dhe faktet e vëzhgueshme që ne mund të dallojmë kur e shikojmë veten si dhe pjesën tjetër të krijimit, të tëra këto nënkuptojnë se ne jemi shumë më tepër si Perëndia sesa tërë pjesa tjetër e krijimit. Nga disa anë, dallimet janë absolute, ndërsa nga anë të tjera ato janë relative, por të tëra ato janë gjithsesi të rëndësishme.

Së fundi, vlerësimi ynë i aspekteve në të cilat ne jemi si Perëndia, mund të shtohet kur kuptojmë se, ashtu sikurse pjesa tjetër e krijimit që Perëndia ka bërë, ne kemi një mundësi që të rritemi e të bëhemi më shumë si Perëndia përgjatë gjithë jetës tonë. Kuptimi ynë moral mund të zhvillohet më shumë përmes studimit të Shkrimit dhe përmes lutjes. Sjellja jonë morale mund të pasqyrojë gjithnjë e më shumë shenjtërinë e Perëndisë (2 Kor. 7:1; 1 Pjetrit 1:16; etj.). Jeta jonë shpirtërore mund të pasurohet dhe thellohet. Përdorimi prej nesh i arsyes dhe gjuhës, mund të bëhet më i saktë dhe i vërtetë, si dhe më shumë përnderues ndaj Perëndisë. Perceptimi ynë i të ardhmes mund të intensifikohet ndërkohë që shpresa jonë për të jetuarin në amshim me Perëndinë, rritet. Ekzistenca jonë në të ardhmen, mund të pasurohet ndërkohë që ne grumbullojmë thesare në qiell dhe kërkojmë për një shpërblim më të madh qiellor (shiko Mat. 6:19–21; 1 Kor. 3:10–15; 2 Kor. 5:10). Aftësia jonë për të sunduar mbi krijimin, mund të shtrihet më tej përmes përdorimit tonë me besnikëri të dhuratave që Perëndia na ka dhënë, besnikërisë tonë ndaj qëllimeve të dhëna nga Perëndia që na krijoi përkatësisht si burra dhe gra mund të shtohet edhe më tej ndërkohë që u përmbahemi parimeve biblike në familjet tona; krijimtaria jonë mund të përdoret në mënyra të cilat janë gjithnjë e më të pëlqyeshme për Perëndinë; emocionet tona mund të konfirmohen gjithnjë e më shumë me modelin e Shkrimit, në mënyrë që të bëhemi më shumë si Davidi, një njeri sipas zemrës së Perëndisë (1 Sam. 13:14). Harmonia jonë ndërpersonale në familjet tona si dhe në kishë, mund të pasqyrojë gjithnjë e më shumë unitetin që ekziston ndër personat e Trinisë. Ndërkohë që ne me ndërgjegje kërkojmë të bëhemi në përngjasim gjithnjë e më të madh me Perëndinë në të tëra këto fusha, ne gjithashtu demonstrojmë një aftësi e cila na dallon nga pjesa tjetër e krijimit.

6. Dinjiteti ynë i madh si mbartës të shëmbëllimit të Perëndisë. Do të ishte mirë për ne që të reflektonim më shpesh rreth ngjashmërisë tonë me Perëndinë. Me shumë mundësi do të mahniteshim po të kuptonim se kur Krijuesi i universit dëshironte të krijonte diçka “sipas shëmbëllimit të Tij,” diçka më shumë si Veten se tërë pjesa tjetër e krijimit, atëherë Ai na bëri ne. Kuptimi i kësaj do të na bëjë më thellësisht të qartë për dinjitetin dhe rëndësisë që kemi ndërkohë që reflektojmë mbi përsosmërinë e gjithë pjesës tjetër të krijimit që Perëndia ka bërë: universin plot yje, tokën e bollëkshme, botën bimore dhe shtazore, si dhe mbretëritë engjëllore, të cilat janë të gjitha mbresëlënëse, madje madhështore do të thoja. Por ne jemi më shumë si Krijuesi ynë se cilado prej këtyre gjërave. Ne jemi kulmimi i punës pafundësisht të mençur dhe të zotë të Perëndisë me krijimin. Paçka se mëkati e ka shpërfytyruar shumë atë përngjasim, ne gjithsesi tani reflektojmë shumëçka prej tij dhe edhe më shumë do të bëjmë kështu ndërkohë që rritemi në përngjasim me Krishtin.

Megjithëkëtë, ne duhet të kujtojmë se edhe njeriu i rënë e mëkatar, ka statusin e të qenurit në ngjasim me Perëndinë (shiko diskutimin e “Zan.” 9:6, më lart). Çdo qenie njerëzore, pavarësisht se sa shumë përngjasimi me Perëndinë është shpërfytyruar nga mëkati apo sëmundjet, apo dobësitë apo mosha apo ndonjë paaftësi tjetër e saj, ka ende statusin e të qenurit sipas shëmbëllimit të Perëndisë, dhe për rrjedhojë duhet trajtuar me dinjitetin dhe respektin që i takon atyre që janë në shëmbëllimin e Perëndisë. Kjo ka rrjedhoja të thella për sa i takon qëndrimit tonë ndaj të tjerëve. Do të thotë se njerëzit e çfarëdo race meritojnë dinjitet dhe të drejta të barabarta. Do të thotë se të moshuarit, ata që janë seriozisht të sëmurë dhe të vonuarit mendërisht si dhe fëmijët që ende nuk kanë lindur, meritojnë mbrojtje të plotë si dhe nderim si qenie njerëzore. Nëse mohojmë ndonjëherë statusin unikal në krijim që ne kemi si mbartësit e imazhit të Perëndisë, shumë shpjet do të fillojmë të zhvlerësojmë vlerën e jetës njerëzore e do të kemi prirjen që t’i shikojmë njerëzit si thjesht një kafshë e një rendi më të lartë se të tjerat, dhe do të nisim t’i trajtojmë njerëzit si të tillë. Ne gjithashtu do të humbasim një pjesë të mirë të kuptimit tonë për domethënien e jetës.

PYETJE PËR ZBATIM PERSONAL

1.     Sipas Shkrimit, cili duhet të jetë qëllimi kryesor i jetës tënde? Nëse shqyrton përkushtimet kryesore apo qëllimet e jetës tënde në kohën e tashme (në lidhje me miqësitë, martesën, arsimimin, punën, përdorimin e parave, marrëdhëniet kishtare, etj.), a po vepron sikur qëllimi yt është ai që Shkrimi specifikon? Apo ke qëllime të tjera mbi të cilat je bazuar (ndoshta duke vendosur pa vetëdije për këtë)? Ndërkohë që mendon rreth vazhdës të pjesës më të madhe të ditëve të tua, a mendon se Perëndia gjen kënaqësi tek ti dhe gëzohet për ty?

2.     Si të bën të ndjehesh fakti që ti, si një qenie njerëzore, je më shumë si Perëndia se cilado krijesë tjetër në univers? Si të shtyn të veprosh kjo njohuri që ke?

3.     A mendon se ka krijesa më inteligjente, më të ngjashme me Perëndinë gjetiu në univers? Çfarë tregon fakti që Jezusi u bë njeri e jo ndonjë lloj tjetër krijese, rreth rëndësisë që njerëzit kanë për Perëndinë?

4.     A mendon se Perëndia na ka bërë në atë mënyrë që ne të jemi më të lumtur apo më pak të lumtur kur të bëhemi më shumë si Ai? Ndërkohë që shikon listën e mënyrave në të cilat ne mund të bëhemi më shumë si Perëndia, a mund të thuash një apo dy fusha në të cilat bërja gjithnjë e më shumë i ngjashëm me Perëndinë të ka dhënë gëzim më të madh në jetë? Në cilat fusha tani do të doje të shënoje më shumë përparim në ngjashmërinë me Perëndinë?

5.     A janë vetëm të krishterët apo të tërë njerëzit ata të cilët janë në përngjasim me Perëndinë? Si të bën kjo gjë të ndjehesh për marrëdhëniet me jo të krishterët?

6.     A mendon se kuptimi i përngjasimit me Perëndinë mund ta ndryshojë mënyrën se si ti mendon dhe vepron ndaj njerëzve të cilët janë të tjetër race, të moshuar, të dobët apo jo tërheqës për botën?

TERMA TË VEÇANTË

shëmbëlltyra e Perëndisë

imago dei

përngjasim

BIBLIOGRAFI

(Për një shpjegim të kësaj bibliografie, shiko shënimin tek bibliografia e kapitullit 1, f. 38. Të dhënat e plota bibliografike mund të gjenden në fq. 1223–1229.)

Seksione në teologjitë sistematike ungjillore

1. Anglikane (Episkopaliane)

1882–1892 Litton, 109–122

2. Arminiane (Ueslejane apo Metodiste)

1875–1876 Pope, 1:430–436

1892–1894 Miley, 1:355–422, 406–408

1940 Wiley, 2:7–50

1960 Purkiser, 204–222

1983 Carter, 1:195–236

3. Baptiste

1767 Gill, 1:440–451

1887 Boyce, 189–194, 213–217

1907 Strong, 465–483, 514–532

1917 Mullins, 255–262

1976–1983 Henry, 2:124–142; 4:494–521

1983–1985 Erickson, 455–518, 541–558

1987–1994 Lewis/Demarest, 2:123–182

4. Dispensacionale

1947 Chafer, 2:125–143, 161–173

1949 Thiessen, 151–157

1986 Ryrie, 189–194

5. Luteriane

1917–1924 Pieper, 1:515–527

1934 Mueller, 205–209

6. E Reformuar (apo Presbiteriane)

1559 Calvin, 1:183–196 (1.15)

1861 Heppe, 4:197–228, 220–250

1871–1873 Hodge, 2:92–116

1878 Dabney, 293–294

1887–1921 Warfield, BTS 238–261

1889 Shedd, 2a:3–115; 3:249–377

1937–1966 Murray, CW 2:14–22, 34–46

1938 Berkhof, 181–190, 202–210

1962 Buswell, 1:231–261

7. Ripërtëritja (apo karizmatike/Pentekostale)

1988–1992 Williams, 1:197–220

Seksione në teologjitë sistematike përfaqësuese të Katolicizmit Romak

1. Katolike Romake: Tradicionale

1955 Ott, 94–96, 101–106

2. Katolike Romake: Pas-Vatikanit II

1980 McBrien, 1:101–178

Vepra të tjera

Barclay, D.R. “Krijimi (Creation).” Tek FRT (^[16]NDT) fq. 177–179.

Berkouwer, G.C. Njeriu: Shëmbëlltyra e Perëndisë (Man: The Image of God). Grand Rapids: Eerdmans, 1962.

Boston, Thomas. Natyra Njerëzore në Gjendjen e Saj të Katërfishtë (Human Nature in Its Fourfold State). London: Banner of Truth, 1964 (botuar për herë të parë më 1720).

Ferguson, S.B. “Shëmbëlltyra e Perëndisë (Image of God).” Tek FRT (NDT) fq. 328–329.

Henry, C.F.H. “Shëmbëlltyra e Perëndisë (Image of God).” Tek FUT (^[17]EDT) fq. 545–548.

Hoekema, Anthony A. Krijuar në Shëmbëlltyrën e Perëndisë (Created in God’s Image). Grand Rapids: Eerdmans, dhe Exeter: Paternoster, 1986, fq. 1–111.

Hughes, Philip Edgcumbe. Imazhi i Vërtetë: Origjina dhe Fati i Njeriut në Krishtin (The True Image: The Origin and Destiny of Man in Christ). Grand Rapids: Eerdmans, and Leicester: Inter-Varsity Press, 1989, fq. 1–70.

Kline, Meredith G. Përngjasimet e Frymës (Images of the Spirit). Grand Rapids: Baker, 1980.

Laidlaw, John. Doktrina Biblike e Njeriut (The Bible Doctrine of Man). Edinburgh: T. & T. Clark, 1905.

Machen, J. Gresham. Pikëpamja e Krishterë mbi Njeriun (The Christian View of Man). London: Banner of Truth, 1965 (rishtypje e botimit të vitit 1937).

McDonald, H.D. “Njeriu, Doktrina e (Man, Doctrine of).” Tek FUT (EDT) fq. 676–680.

_______. Pikëpamja e Krishterë mbi Njeriun (The Christian View of Man). Westchester, Ill.: Crossway, 1981.

Robinson, H.W. Doktrina e Krishterë mbi Njeriun (The Christian Doctrine of Man). Bot. i 3të i red. Edinburgh: T. & T. Clark, 1926.

PASAZH NGA SHKRIMI PËR T’U MËSUAR PËRMENDËSH

“Zanafilla” 1:26–27: Pastaj Perëndia tha: «Ta bëjmë njeriun sipas shëmbëlltyrës sonë dhe në ngjasim me ne dhe të ushtrojë sundimin e tij mbi peshqit e detit, mbi zogjtë e qiellit, mbi kafshët e mbi gjithë tokën, mbi gjithë rrëshqanorët që zvarriten mbi dhe». Kështu Perëndia krijoi njeriun sipas shëmbëlltyrës së vet, sipas shëmbëlltyrës së Perëndisë e krijoi; Ai i krijoi mashkull e femër.

HIMNE

“DASHURI HYJNORE, MË E LARTË SE ÇDO DASHURI (LOVE DIVINE, ALL LOVE EXCELLING)”

Dashuri hyjnore, më e lartë se çdo dashuri,

Gëzimi i qiellit, mbi tokë zbriti ngado!

Themelo në ne banesën tënde modeste ku rri;

Të tëra mëshirat e tua besnike kurorëzo.

Jezusi, Ti je përplot dhembshuri,

Ti je plot të pastër, e të pakufishme dashuri;

Me shpëtimin Tënd na vizito tani,

Në çdo zemër që dridhet hyr si në shtëpi.

Fry, o fry, Frymën Tënde të dashur

Në çdo kraharor të trazuar!

Le që të tërë ne tek Ti të jemi prehur,

Le të gjemë çlodhjen e premtuar.

Hiqna dëshirën për të mëkatuar;

Alfa dhe Omega ji;

Fundi i besimit, njëlloj si ishte filluar,

Jepu zemrave tona liri.

O i Plotfuqishëm, eja për të na çliruar,

Le që jetën Tënde të marrim ne të tërë;

Kthehu befas, dhe asnjëherë për t’u larguar,

Kurrë pa Ty tempujt e tu mos i lër.

Ty do të jemi gjithnjë duke bekuar,

Do të t’shërbejmë ashtu sikurse ushtritë e Tua atje lart,

Do të lutemi e do të të lavdërojmë Ty pa pushuar,

Do të përlëvdohemi në dashurinë Tënde të përsosur pa mat’.

Përfundoje atëherë, krijimin Tënd të ri;

na bëj të jemi të pastër dhe të pa ndotur;

Le ta shikojmë shpëtimin Tënd të madh të vij

Tek Ti përsosmërisht të mëkëmbur:

I ndryshuar nga lavdia në lavdi,

Derisa në qiell në vendin tonë të shkojmë,

Derisa kurorat tona t’i hedhim përpara Tij,

Mes habisë, dashurisë dhe lavdërimit tonë.

Autori: Charles Wesley, 1747

Himn Alternativ:

“Ti Je i Denjë (Thou Art Worthy)”

Ti je i denjë, Ti je i denjë,

Ti je i denjë, o Zot.

Të marrësh lavdinë, lavdinë dhe nderin,

lavdinë, nderin dhe fuqinë.

Sepse Ti ke krijuar, ke krijuar gjithçka,

Ti ke krijuar gjithçka;

Dhe për kënaqësinë Tënde ato janë krijuar,

Ti je i denjë, o Zot.

Autori: Pauline Michael Mills

E drejta e autorit C. Fred Bock Music, 1963, 1975.
Përdorur me leje.